Miechunka – niezwykłe lekarstwo Inków

Charakterystyczne kuliste owoce zamknięte w kwiatach przypominających kształtem lampion mają duży potencjał leczniczy.

Występowanie

Miechunki to rośliny należące do rodziny psiankowatych (Solanaceae). Większość gatunków w stanie naturalnym występuje na terenie Ameryki Środkowej i Południowej, a znane są z walorów smakowych i właściwości prozdrowotnych.

Gatunki

Do rodzaju miechunka (Physalis L.) zalicza się około 120 gatunków roślin jednorocznych i wieloletnich. Najbardziej znane są: peruwiańska, rozdęta, omszona i pomidorowa. Osiągają wysokość od 40 do 200 cm, mają grubą łodygę i pojedyncze skrętoległe liście, owocami są soczyste kuliste jagody ukryte w kielichach kwiatowych w kształcie lampionów.

Miechunka peruwiańska jest znana pod różnymi nazwami: rodzynek brazylijski, miechunka jadalna, wiśnia peruwiańska lub jagoda Inków. Jest byliną, osiąga wysokość 120 cm. Ma silnie rozgałęzione łodygi, sercowate liście z fioletowymi ogonkami i nerwami liściowymi oraz żółte kwiaty z ciemnymi plamkami, a pomarańczowy owoc otacza jasnobrązowy kielich.

Miechunka rozdęta znana jest jako: wiśnia żydowska, garliczka i pęcherznica. Zazwyczaj osiąga wysokość do 45 cm, odznacza się ostro zakończonymi liśćmi, białymi kwiatami i jaskrawymi pomarańczowoczerwonymi kielichami; jest popularną rośliną ozdobną, uprawianą w przydomowych ogrodach.

W kuchni

Ze względu na charakterystyczny słodko-kwaśny smak, przypominający agrest lub ananas, miechunki są szeroko używane jako dodatki do: dżemów, galaretek, sałatek, ciast, nalewek, sosów. Owoce miechunki peruwiańskiej są zjadane na surowo, suszone lub smażone w syropie.

Lecznicze substancje

Surowcem leczniczym jest owoc, który zawiera dużo witamin: A, C i z grupy B; minerałów: wapnia i fosforu; fitosterole: kampesterol, stigmasterol i sitosterol; wielonienasycone kwasy tłuszczowe, garbniki i śluzy. Lecznicze właściwości miechunek warunkują głównie witasteroidy, do których należą: witanoloidy, fyzaliny i alkaloidy tropanowe i notropanowe, iksokarpalaktony.

Witanoloidy i fyzaliny działają cytostatycznie, przeciwdrobnoustrojowo, przeciwzapalne, neuroochronnie, przeciwlękowo, przeciwdepresyjnie, immunomodulująco, odtruwająco i hipoglikemicznie. Dzięki alkaloidom tropanowym miechunki hamują czynność układu przywspółczulnego, wykazują aktywność rozkurczową mięśni przewodu pokarmowego, dróg moczowych i oskrzeli, zmniejszają wydzielanie kwasu solnego i pepsyny. Znajdujące się w roślinach fitosterole wywołują efekt hipocholesterolomiczny – obniżający poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.

Ekstrakt z miechunki rozdętej powoduje wzrost stężenia hormonów tarczycy T3 i T4, ma właściwości przeciwutleniające oraz chroniące wątrobę.

W profilaktyce i terapii

Miechunki stosuje się w profilaktyce chorób cywilizacyjnych: nowotworów, miażdżycy, cukrzycy. Dzięki właściwościom odtruwającym i moczopędnym wspomagają terapię chorób nerek, kamicy moczowej, dny moczanowej. Zaleca się przyjmowanie preparatów z miechunki w stanach zapalnych przewodu pokarmowego i chorobach reumatycznych. Napary z owoców nadają się do stosowania zewnętrznego w leczeniu: trądziku, łupieżu, łuszczycy, przebarwień czy infekcji skóry. Miechunki można stosować również jako środek wzmacniający odporność.

Przeciwwskazania

Miechunek nie powinny przyjmować kobiety ciężarne ani karmiące. Niewskazane jest spożywanie niedojrzałych owoców z powodu toksycznego działania.

Bibliografia

Bahmani M., Rafieian-Kopaei M., Naghdi N. i in., Physalis alkekengi: A review of Its Therapeutic Effects, Journal of Chemical and Pharmaceutical Sciences 2016, t. 9, nr 3, s. 1472–1475.

Zdziebło M., Miechunka – cenny lek Inków, Panacea 2014, nr 4 (49), s. 34.

Wieteska A., Przegląd wybranych roślin zielarskich z rodzaju miechunka (Physalis L.), w: Zagadnienia aktualnie poruszane przez młodych naukowców 22, red. Kuczera M., Piech K., Kraków 2015, s. 104–108.

Kusiak J., Stępień B., Bergier K. i in., Bioaktywne metabolity wtórne roślin z rodzaju Physalis, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2010, nr 64, s. 665–673.

Różański H., Miechunka – czy znana w Polsce jako smaczna i lecznicza?, Rozanski.li 13.10.2007, online: https://rozanski.li/120/miechunka-czy-znana-w-polsce-jako-smaczna-i-lecznicza/ [dostęp: 12.07.2019].

Lewkowicz-Mosiej T., Egzotyczne rośliny lecznicze w domu i w ogrodzie, Kraków 2013, s. 113–116.

Majewska M., Miechunka jadalna (peruwiańska) – właściwości i wartości odżywcze, Poradnikzdowie.pl 12.12.2018, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/miechunka-jadalna-peruwianska-wlasciwosci-i-wartosci-odzywcze-aa-dYo7-GBmP-dZJ7.html [dostęp: 12.07.2019].