Wszechstronne działanie guarany

Nazwa „guarana” pochodzi od nazwy plemienia Indian Guarani.

Guarana – indiański eliksir energii

Paulinia guarana (Paullinia cupana) to gatunek pnącza występujący w Ameryce Południowej, przede wszystkim nad Amazonką w Brazylii. Jej zwyczajowa nazwa „guarana” pochodzi od nazwy plemienia Indian Guarani, żyjącego w lasach deszczowych, które przyrządzało kwaśno-gorzki napój z nasion tej rośliny dodający sił witalnych, rozgrzewający, a jednocześnie będący lekiem przeciwbólowym, przeciwgorączkowym, rozkurczowym w problemach jelitowych oraz środkiem zmniejszającym uczucie głodu i pragnienia. Guarana znana jest też pod nazwą osmęta i cierniopląt. W medycynie ludowej plemion indiańskich stosowano wszystkie części tego krzewu, przede wszystkim jednak nasiona mają te cenne walory zdrowotne.

Więcej kofeiny niż kawa

Guarana najbardziej znana jest z dużego stężenia kofeiny – jej ziarna mają więcej kofeiny niż ziarna kawy: w nasionach guarany jest jej 4–8%, a w kawie – ok. 2,8%. Działanie pobudzające kofeiny zawartej w Paullinia cupana jest jednak nieco inne niż to osiąganego po wypiciu kawy: ta z guarany wchłania się w jelitach dużo wolniej, dlatego efekt pobudzenia trwa do 6 godzin, a ta z kawy dodaje energii przez ok. 3 godziny. Poza tym kofeina w napoju z guarany – w przeciwieństwie do kawy – nie wyzwala nerwowości oraz ma zdecydowanie szerszy zakres działania.
Guarana jest też bogata w teobrominę i teofilinę, ma również mniejsze ilości: guaraniny, adeniny, choliny, katechiny i hipoksantyny. Wszystkie te związki należą do grupy substancji zwanych alkaloidami purynowymi lub metyloksantynami – są to organiczne związki pierścieniowe odpowiedzialne za efekt stymulujący i rozkurczający.

Właściwości kofeiny

Działanie kofeiny i pozostałych ksantyn polega na pobudzaniu ośrodkowego układu nerwowego, co poprawia nastrój, niweluje uczucie znużenia i senności, polepsza koncentrację i pamięć, zwiększa szybkość reakcji i zdolność postrzegania, a przede wszystkim likwiduje stan wyczerpania fizycznego i psychicznego. Takie działanie możliwe jest dzięki pobudzaniu wydzielania hormonów: adrenaliny decydującej o stresie, zmuszającej do błyskawicznej reakcji organizmu w stanie zagrożenia; dopaminy odpowiedzialnej za koordynację i napięcie mięśni oraz serotoniny, hormonu szczęścia, regulującej senność, apetyt, temperaturę ciała oraz skurcze mięśni gładkich organów wewnętrznych.

Kofeina przyspiesza też tempo przemiany materii oraz zwiększa szybkość akcji serca przez zwiększenie ciśnienia krwi. Może pomóc łagodzić bóle głowy, także migrenowe, gdyż rozszerza naczynia krwionośne w mózgu, a przez obniżenie poziomu histaminy łagodzi reakcje alergiczne. Ponadto rozszerza oskrzela, może być więc stosowana w leczeniu astmy oskrzelowej.

Wpływ kofeiny na charakter guarany

Pobudzające walory kofeiny mają bezpośredni wpływ na prozdrowotne działanie guarany. Wykazuje ona bowiem wszystkie wymienione wcześniej właściwości kofeiny, dlatego zalecana jest przy zwiększonym wysiłku fizycznym i umysłowym. Szczególnie osoby odczuwające problemy żołądkowe, niemogące z tego powodu spożywać kawy, powinny sięgnąć po napar z tej rośliny.

Pomoc w odchudzaniu

Ze względu na zdolność kofeiny do przyspieszania metabolizmu przez zwiększanie wydzielania soków żołądkowych oraz zmniejszenie uczucia głodu, polecana jest do redukcji masy ciała. Kofeina może wspomóc spalanie tkanki tłuszczowej, gdyż zwiększa aktywność i pobudza organizm do działania. Współczesne badania nie udowodniły jednoznacznie odchudzającego działania guarany, jednak w kulturze Indian od lat stosowano tę roślinę m.in. do zmniejszenia uczucia głodu oraz na problemy jelitowe. Idąc za przykładem dawnych plemion doskonale znających unikalne, prozdrowotne cechy guarany, warto samemu wypróbować jej odchudzające właściwości.

Wspomaganie odporności

Paullinia cupana działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, służy do tego alkoholowy wyciąg z nasion. Przypuszcza się, że wspomaga też procesy antyoksydacyjne. Jak widać, może więc pozytywnie wpłynąć na stan układu odpornościowego.

Amazoński afrodyzjak

Przeciwdziała zaburzeniom erekcji. Zawarta w niej kofeina zwiększa dopływ krwi do prącia, rozluźnia bowiem tętnice i mięśnie gładkie. Często tego typu problemy związane są z przemęczeniem, które doskonale niweluje kofeina. Guarana zasłynęła więc również jako suplement pomocny w problemach z potencją.

Nie tylko napój

W tradycyjnej medycynie amazońskiej jej nasiona fermentowały 2 dni w owocach, po czym były z nich wydobywane i ogrzewane, aby zredukować zawartość wody o ok. 10%. Następnie rozgniatano je na proszek, z którego sporządzano napój. Korzystano też z suszonych liści do przygotowywania naparu. Oprócz jej zdrowotnych właściwości plemiona ceniły w niej także nasiona jako… środek płatniczy. Wierzono bowiem, że są to oczy boskiego dziecka brutalnie zgładzonego przez węża. Z uprażonych i zmielonych nasion z kolei przyrządza się znane w Ameryce Południowej, a głównie w Brazylii, piwo guaranowe. Również obecnie używa się sproszkowanych nasion, które służą do samodzielnego sporządzania pobudzającego napoju bądź mogą być dodatkiem do jogurtów, musli i koktajli. Z powodzeniem można z nich sporządzić nalewkę. Wyrabia się z nich też suplementy diety w postaci tabletek i napojów energetyzujących.

Kto powinien zrezygnować z guarany

Istnieje grupa dolegliwości będących przeciwwskazaniem do używania jej nasion: osteoporoza, choroba wrzodowa i refluks. Osoby zmagające się z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i chorobami serca również nie powinny przyjmować suplementów z tej rośliny. Ze względu na silnie pobudzające działanie, nie jest zalecana kobietom w ciąży, karmiącym piersią oraz dzieciom. Należy pamiętać również o nieprzekraczaniu dziennej bezpiecznej dawki kofeiny – 400 mg, bo może to spowodować: bezsenność, nadpobudliwość, problemy żołądkowo-jelitowe lub arytmię serca.

Bibliografia

M. Majewska, Guarana na odchudzanie, potencję i dobrą pamięć. Właściwości guarany, PoradnikZdrowie.pl http://www.poradnikzdrowie.pl/diety/suplementy/guarana-na-odchudzanie-potencje-i-dobra-pamiec-wlasciwosci-guarany_43712.html [dostęp 12.12.2017]
A. Piekutowska, Guarana. Co daje guarana i ja ją stosować, Myprotein grudzień 2016,
http://www.myprotein.pl/blog/suplementy/guarana-co-to-jest/ [dostęp 12.12.2017]
M. Jarosz, Suplementy diety, a zdrowie, PZWL, Warszawa 2015, s. 43
K. Karłowicz-Bodalska, J. Stańczak, Surowce roślinne o działaniu wzmacniającym libido w stanach dysfunkcji seksualnej, Postępy Fitoterapii 2005, nr 1–2, s. 42–49.
M. Adamus, Guarana – czym jest i jak ją spożywać, Allegro 2.08.2017,
https://allegro.pl/artykul/guarana-czym-jest-i-jak-ja-spozywac-ey43VZxXOcy [dostęp 12.12.2017]