Zioła w leczeniu infekcji wirusowych

Niektóre rośliny zawierają substancje, które w naturalny sposób zwalczają wirusy, są pomocne w profilaktyce jak również już w czasie choroby.

Oregano

Nazywane również lebiodką. Działa przeciwdrobnoustrojowo, przez co może być stosowane przy infekcjach bakteryjnych, szczególnie w układzie oddechowym. Przy zapaleniach jamy ustnej i gardła, nieżytach górnych dróg oddechowych, kaszlu i nieżycie oskrzeli może pomóc zwłaszcza olejek eteryczny z tej rośliny. Co więcej, oregano delikatnie wzmaga wydzielanie śluzu przez błony śluzowe w drogach oddechowych, a dzięki rozkurczającemu działaniu na mięśnie gładkie ułatwia odkrztuszanie. Z uwagi na zwartość związków fenolowych lebiodka zaliczana jest do roślin o działaniu przeciwutleniającym.

Echinacea

Najbardziej znane zastosowanie jeżówki purpurowej (łac. Echinacea purpurea (L.) Moench) to wzmacnianie układu immunologicznego. Wyciągi z tej rośliny zwalczają wiele wirusów – przede wszystkim tych odpowiadających za przeziębienie (rinowirusów) i grypę oraz opryszczkę. Echinacea pobudza komórki układu odpornościowego do wychwytywania i pochłaniania wirusów (ale też bakterii). Białe ciałka krwi są z kolei przez nią mobilizowane do wytwarzania interferonów (substancji działających m.in. przeciwwirusowo). Jeżówka łagodzi uporczywy kaszel i katar oraz bóle towarzyszące przeziębieniu, dzięki czemu znacznie skraca czas choroby.

Dziewanna

Kwiaty dziewanny (łac. Verbasci flos) wykazują działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe. Udowodnione zostały właściwości wirusobójcze tej rośliny w leczeniu dolegliwości spowodowanych wirusem opryszczki, wirusami grypy typu A, B oraz wirusem ptasiej grypy FPV (ang. fowl plague virus). Ponadto jeden z głównych irydoidów wyizolowanych z kwiatów dziewanny – aukubina – wykazuje zdolność do zwalczania wirusa zapalenia wątroby typu B. Dzięki obecności saponin dziewanna działa wykrztuśnie – stosuje się ją w leczeniu przewlekłych stanów zapalnych górnych i dolnych dróg oddechowych (gardła, tchawicy, krtani, oskrzeli), takich jak: uporczywy kaszel, stany astmatyczne, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku i tchawicy, stany zapalne oskrzeli i płuc.

Czosnek

Czosnek pospolity (łac. Allium sativum L.) nazywany jest naturalnym antybiotykiem z uwagi na zawartość związków siarkowych wykazujących działanie przeciwbakteryjne, antywirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze. Świeży czosnek ma silne właściwości przeciwwirusowe, za które odpowiadają allicyna i ajoen. Związki te zwalczają takie drobnoustroje, jak: wirus opryszczki (ang. herpes simplex virus) typu 1 i 2 (HSV-1 i HSV-2), wirus grypy typu B (ang. influenza B virus), wirus paragrypy typu 3 (ang. parainfluenza virus) – odpowiadający przede wszystkim za infekcję dróg oddechowych u małych dzieci, cytomegalowirus (CMV) – odpowiedzialny za rozwój cytomegalii, rinowirus typu 2 – wywołujący przeziębienie i wirus VSIV (ang. vesicular virus) – będący przyczyną pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej. Z uwagi na właściwości przeciwwirusowe czosnek polecany jest przede wszystkim przy wszelkiego rodzaju przeziębieniach, infekcjach górnych dróg oddechowych i w stanach zapalnych jamy ustnej (dziąseł, przyzębia, błon śluzowych gardła).

Czarny bez

Kwiaty i owoce czarnego bzu (łac. Sambucus nigra L.) znane są ze swoich właściwości przeciwutleniających, przeciwzapalnych i wykrztuśnych. Stosuje się je przy bakteryjnych i wirusowych infekcjach górnych dróg oddechowych (przeziębieniach, anginie, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła) oraz przy zapaleniu spojówek i powiek. Czarny bez działa immunomodulująco – wzmacnia układ immunologiczny i tym samym podnosi odporność organizmu. Na szczególną uwagę zasługują właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe tej rośliny. Szczególnie jej owoce znajdują zastosowanie w leczeniu infekcji wirusowych, przede wszystkim grypy wywołanej przez wirusy typu A i B oraz H1N1, a ekstrakt z nich hamuje namnażanie szczepów wirusa HIV.

Traganek

Znany ze swoich właściwości antyoksydacyjnych traganek (łac. Astragalus L.), działa też antybakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwwirusowo. Nie tylko zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze, ale przede wszystkim mobilizuje układ immunologiczny do produkcji limfocytów T, które niszczą jednostki patogenne. Decyduje to o zwiększonej odporności organizmu na różnego rodzaju infekcje. Traganek skraca czas choroby, łagodząc objawy przeziębienia, grypy czy zapalenia jamy ustnej i górnych dróg oddechowych.

Imbir

Działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo. Co ważne, olejki eteryczne zawarte w imbirze lekarskim (łac. Zingiber officinale Rosc.) zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze takie, jak: bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty. Stosuje się go podczas infekcji takich, jak: przeziębienia, grypy czy zapalenia jamy ustnej i górnych dróg oddechowych.

Korzeń lukrecji

Korzeń lukrecji gładkiej (łac. Glycyrrhiza glabra L.) działa przeciwzapalnie i wykrztuśnie. Zawarte w nim flawonoidy hamują rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych, czyli bakterii, wirusów i grzybów, co skutecznie przeciwdziała przeziębieniom i grypie oraz łagodzi objawy tych chorób, takie jak zapalenie górnych dróg oddechowych (gardła, przełyku, krtani, oskrzeli, płuc).

Koci pazur

Znany również pod nazwami czepota puszysta lub vilcacora. Wykorzystuje się go w leczeniu schorzeń alergicznych (głównie w układzie oddechowym, takich jak astma) i chorób wirusowych. Zawarte w roślinie substancje (takie jak alkaloidy) mogą podnosić odporność organizmu oraz działać przeciwutleniająco i przeciwzapalnie. Przypuszcza się, że stymulują też fagocytozę – proces rozpoznawania i niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych przez białe krwinki. W ten sposób vilcacora może wpływać leczniczo na herpeswirusy i retrowirusy, a także wspomagać leczenie innych infekcji wirusowych.

Nagietek polny

Kwiaty nagietka (łac. Calendula L.) wykorzystywane są w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła spowodowanych m.in. infekcjami wirusowymi. Wspomagają pracę układu pokarmowego, działają rozkurczowo i żółciopędnie. Nagietek wykorzystywany jest w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz nieżytów żołądka i jelit.

Bibliografia

Grys A., Łowicki Z., Parus A., Właściwości lecznicze imbiru (Zingiber officinale Roscoe), Postępy Fitoterapii 2010, nr 1, s. 42–45.

Kędzia A., Przeciwdrobnoustrojowe działanie czosnku (Allium sativum L.), Postępy Fitoterapii 2010, nr 1, s. 46–52.

Kucharska-Ambrożej K., Aktualny stan wiedzy na temat chemizmu i aktywności biologicznej lukrecji gładkiej Glycyrrhiza glabra L., Postępy Fitoterapii 2017, nr 2, s. 158–164.

Lutomski J., Fascynacja czosnkiem wczoraj i dziś, Postępy Fitoterapii 2001, nr 1, s. 7–14.

Majewska M., Jeżówka (Echinacea) na przeziębienie i nie tylko. Właściwości lecznicze jeżówki, Poradnik Zdrowie 6.10.2017, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/jezowka-echinacea-na-przeziebienie-i-nie-tylko-wlasciwosci-lecznicze-aa-EdPm-9BkW-uwbn.html [dostęp 28.01.2019].

Majewska M., Koci pazur (vilcacora) – właściwości i zastosowanie zioła z Peru, Poradnik Zdrowie 14.12.2018, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/koci-pazur-vilcacora-wlasciwosci-i-zastosowanie-ziola-z-peru-aa-Nw2z-R4LV-8JF1.html [dostęp 4.02.2019]

Mścisz A., Czosnowska E., Oregano – fascynująca przyprawa, ale czy tylko? Możliwe zastosowania, substancje aktywne, właściwości terapeutyczne, Postępy Fitoterapii 2008, nr 4, s. 233–239.

Nagietek lekarski – właściwości i działanie nagietka lekarskiego, Poradnik Zdrowie 7.06.2013, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/nagietek-lekarski-wlasciwosci-i-dzialanie-nagietka-lekarskiego-aa-3RtT-8VW9-2cHL.html [dostęp 4.02.2019]

Orlicz I., Traganek - właściwości lecznicze herbaty z traganka, Poradnik Zdrowie, 29.11.2017, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/traganek-wlasciwosci-lecznicze-herbaty-z-traganka-aa-cLua-HwHC-qAxy.html [dostęp 31.01.2019].

Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Młodzianka A., Bez czarny (sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie, Lek w Polsce, vol. 23, nr 6–7, s. 266–267.

Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Wilczek K., Dziewanna – starosłowiańska bogini wiosny, Lek w Polsce, vol. 23, nr 3, s. 1–4.