Imbir - potencjał zdrowotny i kulinarny

Kłącze imbiru jest znane i stosowane na całym świecie jako dodatek do wielu potraw oraz środek na różne dolegliwości.

Zdrowotny oraz leczniczy potencjał imbiru

Imbir lekarski (łac. Zingiber officinale Roscoe) jest rośliną z rodziny imbirowatych, której kwiaty mają kolor zielonożółty z dodatkiem fioletu. Jego podziemne rozgałęzione kłącze, tworzące bulwy, z których wyrastają łodygi pokryte liśćmi, ma zastosowanie lecznicze i kulinarne. Roślina rozmnaża się przez podział kłączy.

Obecnie imbir praktycznie nie występuje już w stanie dzikim. Uprawia się go natomiast na szeroką skalę w krajach o klimacie tropikalnym, jak: Indie (największy producent), południowe Chiny, Nepal, Tajwan, Bangladesz, Indonezja, Filipiny, Australia, kraje afrykańskie (m.in. Nigeria), Meksyk czy Brazylia; również na Florydzie. Imbir dostępny jest w postaci świeżej lub suszonej (w całości lub zmielony).

Kłącze imbiru zawiera:

1) białko (8,43%) z następującymi aminokwasami: argininą, kwasem asparaginowym, cysteiną, glicyną, izoleucyną, leucyną, seryną, treoniną i waliną;
2) lipidy (5,35%), do których należą:
• kwasy tłuszczowe, w tym nasycone kwasy tłuszczowe – palmitynowy, kaprylowy, kaprynowy, laurynowy, mirystynowy, pentadekanowy, heptadekanowy (margarynowy), stearynowy i arachidowy; nienasycone kwasy tłuszczowe – oleinowy, linolowy, linolenowy;
• lecytyna;
• kwas fosfatydowy;
• glikolipidy;
3) węglowodany – ponad 50% to skrobia;
4) błonnik pokarmowy – 3,14%;
5) witaminy;
6) składniki mineralne (w mg na 100 g produktu): potas – 410,91, magnez – 45,02, fosfor – 32,56, wapń – 15,76, sód – 12,37, mangan – 0,7, miedź – 0,58, żelazo – 0,54, cynk – 0,33;
7)fitoskładniki:
• lotne (olejki eteryczne) stanowiące 0,6–3,5% składu kłącza – monoterpeny i seskwiterpeny: α-zingiberen, zingiberol, α-farnezen, β-bisabolen, β-felandren, kamfen, cyneol, linalol, limonen, geraniol, terpineol, ar-kurkumen;
• nielotne (aldehydy): zingeron, paradole, gingerole, szogaole – powstają w wyniku odwodnienia gingeroli;
8) kwasy organiczne: szczawiowy, jabłkowy, bursztynowy.

Za charakterystyczny imbirowy aromat odpowiada alkohol seskwiterpenowy zingiberol.

W kuchni i lecznictwie

W Azji od niepamiętnych czasów używany był jako przyprawa i do dziś jest podstawowym dodatkiem do wszystkich tradycyjnych potraw. Jego bulwa dodawana jest do mięs, owoców morza, deserów, ciast, ciasteczek, zup, sałatek warzywnych i owocowych, dżemów, musów czy jogurtów. Jest dodatkiem także do azjatyckich piw; sporządza się z niego wspierające zdrowie napary i napoje alkoholowe (nalewki).

Cudowne właściwości

Imbir ma liczne właściwości prozdrowotne, dlatego w medycynie ma duże zastosowanie:
1) przeciwcukrzycowo – zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejsza wchłanianie glukozy z jelit i hamuje wydzielanie enzymów trawiennych, głównie amylazy trzustkowej;
2) hipolipemizująco – obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi; antyagregacyjne – ogranicza sklejanie i gromadzenie się trombocytów w większe skupiska tworzące skrzepy utrudniające swobodny przepływ krwi, co decyduje o przeciwzakrzepowym działaniu; hipotensyjnie – obniża nadciśnienie tętnicze i normuje rytm serca.
Dodatek imbiru do potraw jest szczególnie zalecany osobom, których dieta obfituje w potrawy tłuste; zastosowanie w profilaktyce i leczeniu miażdżycy;
3) antyoksydacyjne – wyłapuje wolne rodniki tlenowe, których nadmiar poważnie uszkadza tkanki i organy, na skutek rozwoju stanów zapalnych, mogących prowadzić do rozwinięcia się różnych chorób, z nowotworami włącznie;
4) przeciwbakteryjne – hamuje rozwój bakterii, wirusów, grzybów, a nawet pasożytów dzięki właściwościom olejków eterycznych uzyskiwanym z kłącza;
5) przeciwwymiotne – zmniejsza nudności i wymioty w chorobie lokomocyjnej, ciąży czy w czasie chemioterapii;
6) przeciwbólowe – zmniejsza bóle w stanach zapalnych kości i stawów, głównie po zastosowaniu ekstraktu;
7) przeciwgorączkowe i przeciwzapalne – hamuje syntezę prostaglandyn (hormonów odpowiedzialnych za objawy stanu zapalnego), cytokin (cząsteczek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej i zapalnej) i genów biorących udział w reakcji zapalnej.

Obecnie kłącze imbiru jest znane i stosowane na całym świecie. Jest egzotycznym dodatkiem do wielu potraw oraz panaceum na różne dolegliwości. Jego walory znane były już w starożytności – warto więc wykorzystać je i dziś, zwłaszcza że jest naprawdę łatwo dostępny.

Bibliografia

Grys A., Łowicki Z., Parus A., Właściwości lecznicze imbiru (Zingiber officinale Roscoe), Postępy Fitoterapii2010, nr 1, s. 42–45,

online: http://www.czytelniamedyczna.pl/3538,wlasciwosci-lecznicze-imbiru-zingiber-officinale-roscoe.html [dostęp 22.04.2018]

Kulczyński B., Gramza-Michałowska A., Znaczenie żywieniowe imbiru, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2016, nr 1, s. 57–63,

online: http://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2016/Nr%201/Bromatologia%201_2016%20s%20057-063.pdf [dostęp 22.04.2018]