Alergia - skąd się bierze? Rodzaje, objawy i leczenie

Czujesz się ostatnio osłabiony, masz katar i swędzą Cię oczy? A może zauważyłeś na ciele wysypkę lub zaczerwienienia? Być może cierpisz na alergię! Alergie to coraz częstszy problem, który dotyka osoby w każdym wieku. Mogą one znacznie obniżyć komfort życia i powodować wiele uciążliwych objawów. Na szczęście, istnieją sposoby na ich łagodzenie i leczenie. W tym artykule dowiesz się, czym jest alergia, skąd się bierze i jak sobie z nią radzić.

Czym jest alergia?

Alergia to nadmierna reakcja układu odpornościowego na nieszkodliwe substancje, które zazwyczaj nie wywołują żadnych objawów u zdrowych osób. Te substancje, nazywane alergenami, mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak pyłki roślin, sierść zwierząt, kurz, pleśnie, pokarmy czy leki.

Podczas kontaktu z alergenem, układ odpornościowy alergika reaguje nadmiernie, produkując immunoglobulinę E (IgE). IgE wiąże się z komórkami tucznymi i bazofilami, które są magazynem histaminy. Przy ponownym kontakcie z alergenem, np. pyłkiem czy sierścią, następuje uwolnienie histaminy i innych związków chemicznych, powodując objawy takie jak swędzenie, katar czy wysypka. Ten proces jest częścią mechanizmu obronnego organizmu, który błędnie identyfikuje nieszkodliwy alergen jako zagrożenie i uruchamia reakcję obronną, prowadząc do objawów alergii.

Nadwrażliwość a alergia – różnice

Niekiedy myli się nadwrażliwość z alergią. Choć obie mają podobne objawy, istnieją między nimi istotne różnice:

Alergia to przewlekła choroba układu odpornościowego, w której organizm reaguje nadmiernie na nieszkodliwe substancje (alergeny). Reakcja ta wywołuje różne objawy, od łagodnych do ciężkich, a w niektórych przypadkach może nawet zagrażać życiu.

Nadwrażliwość to reakcja organizmu na pewne czynniki, która nie jest związana z układem odpornościowym. Może ona powodować różne objawy, ale zazwyczaj są one łagodniejsze niż w przypadku alergii. Nadwrażliwość nie jest chorobą przewlekłą i zazwyczaj ustępuje po usunięciu czynnika wywołującego objawy.

Przykładami nadwrażliwości mogą być:

• nietolerancja pokarmowa (np. nietolerancja laktozy),
• wrażliwość na niektóre leki,
• wrażliwość na zapachy lub dźwięki.

Choroba alergiczna – czym jest?

Choroba alergiczna to ogólny termin obejmujący różne formy alergii, które powstają w wyniku reakcji organizmu na alergeny. Układ odpornościowy identyfikuje te substancje jako zagrożenie i uruchamia reakcje obronne, które mają chronić organizm. Niestety, skutkuje to objawami, które mogą znacząco wpływać na komfort życia, jak kichanie, pokrzywka, zapalenie błon śluzowych czy problemy trawienne.

Istnieje wiele różnych rodzajów chorób alergicznych, z których najczęstsze to:

• alergie wziewne (np. alergia na pyłki, kurz),
• alergie pokarmowe (np. alergia na orzechy, mleko),
• alergie skórne (np. alergia na lateks, metale),
• alergie na leki.

Skąd się bierze alergia? Przyczyny

Alergia wynika z nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, który błędnie rozpoznaje nieszkodliwe substancje dostające się do organizmu jako szkodliwe. Do najczęstszych alergenów należą pyłki, kurz, pleśnie czy sierść zwierząt. Indywidualne predyspozycje genetyczne oraz środowiskowe odgrywają kluczową rolę w podatności na alergie.

Na podatność na alergie wpływają różne czynniki:

• geny — Dziedziczność odgrywa dużą rolę – jeśli w rodzinie występują alergie, ryzyko jest wyższe.
• środowisko — Zanieczyszczenie powietrza, chemikalia i konserwanty mogą osłabiać układ odpornościowy.
• styl życia — Dieta uboga w witaminy i minerały, szczególnie witaminę D, cynk i selen, może wpływać na funkcjonowanie układu immunologicznego.
• wczesne dzieciństwo — Zbyt sterylne otoczenie w okresie niemowlęcym może sprawić, że układ odpornościowy nie będzie odpowiednio zahartowany.

Skuteczne zrozumienie tych czynników pozwala lepiej zrozumieć źródło alergii i skupić się na zapobieganiu lub łagodzeniu objawów.

Objawy alergii

Objawy alergii mogą być różne w zależności od rodzaju alergii i indywidualnej reakcji organizmu.

Do najczęstszych objawów alergii należą:

• katar sienny — wodnisty, swędzący katar z kichaniem i zatkaniem nosa.
• świąd oczu — zaczerwienienie, łzawienie, świąd, zapalenie spojówek.
• atopowe zapalenie skóry — zapalna choroba skóry, charakteryzująca się swędzącymi, suchymi i zaczerwienionymi plamami.
• zmiany skórne — wysypka, pokrzywka, świąd, obrzęk.
• obrzęki — obrzęk twarzy, warg czy powiek.
• problemy trawienne — ból brzucha, wzdęcia, biegunka po spożyciu alergenów.
• duszenie się — objawy przypominające astmę, z kaszlem i świszczącym oddechem..
• inne objawy — zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, niepokój.

W ciężkich przypadkach alergia może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego (anafilaksji), czyli gwałtownej reakcji alergicznej, która może zagrażać życiu. Objawy anafilaksji to m.in. obrzęk twarzy i gardła, duszność, spadek ciśnienia krwi, przyspieszone bicie serca.

Rodzaje alergii

Istnieją różne rodzaje alergii, z których każda wywoływana jest przez inne alergeny. Poniżej omawiamy najczęstsze z nich, podając ich przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania.

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa to nadwrażliwość na określone pokarmy lub ich składniki, które układ odpornościowy traktuje jako szkodliwe. Najczęściej spotykane alergeny to orzeszki ziemne, owoce morza, nabiał czy gluten. Objawy mogą obejmować swędzenie w jamie ustnej, obrzęk warg i gardła, ból brzucha, biegunkę oraz wymioty. W skrajnych przypadkach może dojść do anafilaksji, czyli zagrażającej życiu reakcji obejmującej obrzęk dróg oddechowych i spadek ciśnienia krwi. Alergia pokarmowa często ujawnia się już w dzieciństwie, ale może wystąpić w dowolnym momencie życia.

Alergia na pyłki

Alergia na pyłki to reakcja organizmu na alergeny wziewne, które unoszą się w powietrzu, takie jak pyłki z drzew, trawy czy roztocza kurzu domowego. Alergia ta prowadzi do zapalenia błony śluzowej nosa i dróg oddechowych, objawiając się katarem siennym, swędzeniem oczu, kichaniem, kaszlem i zmęczeniem. Sezonowa alergia na pyłki występuje głównie w okresie pylenia roślin, natomiast alergie na kurz i roztocza mogą utrzymywać się przez cały rok.

Alergia na kosmetyki

Alergia na kosmetyki to nadwrażliwość na substancje obecne w produktach do pielęgnacji skóry i makijażu. Może wynikać ze składników takich jak konserwanty, barwniki czy zapachy. Objawia się swędzeniem, wysypką, obrzękiem, a w skrajnych przypadkach wypryskiem kontaktowym. Często pojawia się na skórze twarzy, dłoni czy szyi, w miejscach, gdzie kosmetyki miały bezpośredni kontakt ze skórą.

Alergia na leki

Alergia na leki występuje, gdy układ odpornościowy reaguje na substancje czynne w lekach. Najczęściej uczulające są antybiotyki (np. penicylina), niesteroidowe leki przeciwzapalne czy środki znieczulające. Objawy mogą obejmować pokrzywkę, wysypkę, problemy z oddychaniem i obrzęk. W ciężkich przypadkach alergia na leki może prowadzić do anafilaksji.

Alergia na sierść i zwierzęta

Alergia na sierść i zwierzęta wynika z reakcji na białka obecne w ślinie, moczu i złuszczonym naskórku zwierząt. Najczęściej występuje u osób uczulonych na sierść kotów, psów czy gryzoni. Objawia się kichaniem, katarem, swędzeniem oczu oraz problemami z oddychaniem, a czasami wysypką czy pokrzywką.

Alergia na jad owadów

Alergia na jad owadów to reakcja na użądlenie przez pszczoły, osy czy szerszenie. Może objawiać się miejscowym obrzękiem, bólem, zaczerwienieniem, ale w cięższych przypadkach prowadzi do pokrzywki, duszności, a nawet do wstrząsu anafilaktycznego, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Alergia kontaktowa

Alergia kontaktowa to reakcja na substancje, które mają bezpośredni kontakt ze skórą. Może wystąpić wskutek noszenia biżuterii z niklu, stosowania detergentów, barwników czy kosmetyków. Objawia się kontaktowym zapaleniem skóry lub wypryskiem kontaktowym, prowadząc do zaczerwienienia, swędzenia, pęcherzy i łuszczenia się skóry w miejscach narażonych na kontakt z alergenem.

Diagnostyka alergii i rozpoznanie

Rozpoznanie alergii zazwyczaj opiera się na wywiadzie lekarskim, w którym lekarz zapyta o objawy, czas ich trwania, czynniki, które je nasilają i łagodzą, a także o historię rodzinną pod kątem alergii.

Do metod diagnostyki alergii należą:

• testy skórne — polegają na podaniu pod skórę niewielkich ilości alergenów i obserwacji reakcji organizmu.
• badania krwi — oznaczają poziom przeciwciał IgE we krwi, które są wytwarzane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na alergeny.
• testy eliminacyjne — polegają na usunięciu podejrzanych alergenów z diety lub środowiska.
• testy prowokacyjne — polegają na kontrolowanym narażeniu pacjenta na alergen i obserwacji reakcji organizmu.

W niektórych przypadkach lekarz może również zalecić inne badania, takie jak zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej lub badanie spirometryczne.

Pamiętaj, że jeśli podejrzewasz u siebie alergię, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i leczenie alergii może pomóc w złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia.

Leczenie alergii

Leczenie alergii zależy od rodzaju alergii i jej nasilenia. Celem leczenia jest złagodzenie objawów i poprawa jakości życia pacjenta.

Różne metody leczenia alergii:

• Leki przeciwhistaminowe — łagodzą objawy alergii, takie jak katar, swędzenie czy wysypka, blokując działanie histaminy, związku odpowiedzialnego za reakcje alergiczne.
• Leki wziewne — stosowane w przypadku alergii dróg oddechowych, pomagają rozszerzyć drogi oddechowe i zmniejszyć zapalenie, ułatwiając oddychanie.
• Krople do oczu — działają miejscowo na swędzenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu spowodowane alergią wziewną.
• Sterydy — skuteczne w zmniejszaniu stanu zapalnego, stosowane w cięższych przypadkach alergii, zarówno w formie doustnej, jak i wziewnej.
• Immunoterapia (odczulanie) — długoterminowe leczenie, w którym pacjent stopniowo narażany jest na wzrastające dawki alergenu, aby z czasem wytworzyć tolerancję.

Kiedy stosować suplementy diety na alergię?

W łagodzeniu objawów alergii i wspieraniu układu odpornościowego mogą być pomocne suplementy diety, ale nie są one lekarstwem na alergię.

Należy je stosować:

• wspomagająco w leczeniu alergii — Suplementy diety, takie jak witamina C, kwercetyna, probiotyki i kwasy tłuste omega-3, mogą pomóc w łagodzeniu objawów alergii, takich jak katar, kichanie, swędzenie oczu i skóry.
• w celu zapobiegania alergii — Stosowanie niektórych suplementów diety, takich jak witamina D i kwasy tłuste omega-3, może pomóc w zapobieganiu alergii u dzieci.
• w okresach zwiększonej ekspozycji na alergeny — Jeśli wiesz, że będziesz narażony na alergeny, takie jak pyłki lub sierść zwierząt, przyjmowanie suplementów diety może pomóc w złagodzeniu objawów.

Należy jednak pamiętać, że:

• Suplementy diety nie działają u wszystkich osób.
• Efekty działania suplementów diety mogą być słabe i wymagać czasu na uzyskanie.
• Suplementy diety nie powinny zastępować tradycyjnego leczenia alergii.

Przed rozpoczęciem przyjmowania jakichkolwiek suplementów diety na alergię ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Lekarz może doradzić, jakie suplementy diety mogą być dla Ciebie odpowiednie i czy są one bezpieczne do stosowania w połączeniu z innymi lekami, które przyjmujesz.

Pamiętaj, że najważniejszym elementem leczenia alergii jest unikanie alergenów i stosowanie tradycyjnych metod leczenia, takich jak leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy.