Autoimmunologiczna nadczynność tarczycy

W chorobie Gravesa-Basedowa tarczyca jest ciągle pobudzana do wytwarzania hormonów ponieważ organizm produkuje przeciwciała przeciwko TSH.

Choroba Gravesa-Basedowa

Jest to choroba autoimmunologiczna prowadząca do nadczynności tarczycy. Zazwyczaj czynność tarczycy jest regulowana przez TSH, czyli hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową. Hormon ten łączy się ze swoistym receptorem na powierzchni tarczycy i w ten sposób pobudza ją do wytwarzania swoistych hormonów. Kiedy tarczyca wytworzy potrzebną ilość hormonów, to TSH przestaje być uwalniany przez przysadkę, dzięki czemu tarczyca przestaje tworzyć swoje hormony. Jednak w chorobie Gravesa-Basedowa organizm wytwarza przeciwciała przeciwko TSH, które pasują do receptora na powierzchni tarczycy. Jest to przyczyna, dla której tarczyca jest ciągle pobudzana do wytwarzania swoich hormonów i nie jest w żaden sposób regulowana. Nieleczona choroba Gravesa-Basedowa może być bardzo groźna i prowadzić nawet do śmierci.

Objawy

Choroba Gravesa-Basedowa przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, dlatego objawy mogą samoistnie ustępować i po jakimś czasie ponownie się pojawiać. W skąpoobjawowej fazie choroby może wystąpić przyspieszenie czynności serca oraz arytmie nadkomorowe, czyli np. migotanie przedsionków. W jawnej fazie choroby może występować wiele objawów z różnych układów, najbardziej charakterystycznymi są orbitopatia (wytrzeszcz oczu) i obrzęk przedgoleniowy, choć nie występują one u wszystkich pacjentów. Do innych objawów należą: utrata masy ciała, nietolerancja ciepła, pobudzenie psychoruchowe i bezsenność, wzmożona potliwość i przekrwienie skóry, łatwo wypadające, cienkie i łamliwe włosy, kołatanie serca, częste wypróżnienia lub biegunka, rzadkie miesiączki lub ich brak, zaburzenia wzwodu, spadek libido.

Rozpoznanie i leczenie

Podstawą w rozpoznaniu choroby Gravesa-Basedowa jest oznaczenie stężenia hormonów we krwi (poziom TSH oraz FT4 i FT3, czyli hormonów tarczycy) oraz oznaczenie przeciwciał anty-TSH. Niskie stężenie TSH oraz wysoki poziom FT3 i FT4 oraz przeciwciał anty-TSH przemawia za chorobą Gravesa-Basedowa. Oprócz tego w rozpoznaniu pomocne są badania obrazowe, takie jak USG tarczycy czy scyntygrafia tarczycy. Leczenie zależy od zaawansowania choroby i objawów, które prezentuje pacjent. Możliwe są trzy drogi leczenia: farmakologiczna, leczenie radiojodem lub operacyjna. Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu leków hamujących produkcję hormonów w tarczycy, których dawkę lekarz ustala indywidualnie dla każdego pacjenta. Leki te mają jednak czasami poważne działania niepożądane i nie każdy pacjent może je przyjmować. Inną drogą jest jednorazowe doustne przyjęcie dawki jodu promieniotwórczego. Ma on na celu powolnie i nieodwracalnie uszkodzić tarczycę, co prowadzi do niedoczynności tego gruczołu. Trzecia metoda to chirurgiczne usunięcie tarczycy, zazwyczaj jeżeli oprócz choroby Gravesa-Basedowa współistnieje inna choroba tarczycy, np.: rak tarczycy lub wole tarczycy uciskające na tchawicę, co utrudnia oddychanie. Zarówno po operacji, jak i po leczeniu jodem promieniotwórczym pacjent do końca życia musi suplementować hormony tarczycy.

Podsumowanie

Choroba Gravesa-Basedowa to autoimmunologiczna nadczynność tarczycy. Do jej objawów należą m.in.: orbitopatia, utrata masy ciała, nietolerancja ciepła, wzmożona potliwość i przekrwienie skóry, kołatanie serca, biegunka. Rozpoznanie jest stawiane głównie na podstawie wyników stężenia hormonów we krwi oraz poziomu przeciwciał anty-TSH. Leczenie może być farmakologiczne lub może polegać na uszkodzeniu tarczycy radiojodem lub na całkowitym usunięciu tarczycy.

Bibliografia

Miśkiewicz P., Bednarczuk T., Nadczynność tarczycy, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 23.05.2017, online: https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/78398,nadczynnosc-tarczycy [dostęp: 5.05.2020]

Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2017/2018, wyd. 9, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s.749–754