Chemioterapia - leczenie nowotworów

Dawki i częstotliwość są dopasowywane przez lekarza prowadzącego w zależności od wielkości i stopnia zaawansowania choroby.

Chemioterapia

Chemioterapia to jedna z metod leczenia systemowego, czyli takiego, w którym lek działa na cały organizm. Inaczej chemioterapię można nazwać leczeniem cytostatycznym – powodującym śmierć komórek. Jest to podstawowe leczenie nowotworów złośliwych, którego głównym celem jest niszczenie komórek nowotworowych. Metoda ta jest nacelowana na szybko dzielące się i szybko narastające komórki, jak komórki nowotworowe. Najczęstszą metodą podawania chemioterapii jest wlew dożylny, ale zależnie od rodzaju nowotworu można użyć innych metod, podawanie: tabletek doustnych, zastrzyków domięśniowych lub chemioterapeutyku w obręb samego nowotworu.

Dobór chemioterapii i możliwości terapeutyczne

Chemioterapia może być monoterapią, stosuje się wtedy tylko jeden lek cytostatyczny, lub politerapią, czyli kombinacją takich leków. Dobór sposobu leczenia zależy od typu nowotworu, jego umiejscowienia, stadium (przerzutów i ich rozległości) oraz stanu zdrowia pacjenta. Może być to jedyna terapia prowadząca do wyleczenia (np. w niektórych typach białaczek i chłoniaków), może być użyta jako leczenie poprzedzające operację (np. w raku piersi) lub po operacji jako tzw. leczenie adjuwantowe (uzupełniające, wspomagające), mające na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby. Chemioterapia może być również stosowana z jednoczesną radioterapią w celu całkowitego zniszczenia nowotworu (np. w raku odbytu) lub w celu zahamowania rozwoju choroby (np. w nieuleczalnych nowotworach).

Czas trwania terapii

Liczbę cykli chemioterapii zgodną z typem nowotworu ustala lekarz onkolog prowadzący. Zwykle podaje lek w odstępie 3 tygodni. Dzieje się tak, ponieważ potrzebny jest czas do skorygowania niektórych działań niepożądanych, jak obniżenie liczby białych krwinek. Ponadto można wtedy skontrolować, czy nie występuje uczulenie na lek lub kumulowanie się w organizmie, co może wymagać dostosowania dawki.

Działania niepożądane

Ponieważ chemioterapia działa systemowo, ma wpływ – niestety – nie tylko na komórki nowotworowe, ale i na zdrowe. Wywołuje to różne działania niepożądane. Do najczęstszych należą: wypadanie włosów, brak apetytu, nudności i wymioty, uczucie zmęczenia, zaburzenia czucia w stopach i dłoniach oraz zmniejszenie liczby białych krwinek, czerwonych krwinek, płytek krwi oraz neutrofili. Zaburzenia krwi mogą występować naraz lub pojedynczo. Trzeba zaznaczyć, że są to efekty odwracalne, ustępujące po zaprzestaniu chemioterapii. Aby zapobiegać niektórym z nich, można poprosić lekarza prowadzącego o odpowiednie leki. Przy obniżeniu liczby czerwonych krwinek można podać erytropoetynę stymulującą do ich podziału lub w razie nudności – leki przeciwwymiotne. W razie wystąpienia bardzo ciężkich dla pacjenta skutków ubocznych chemioterapii, można porozmawiać z lekarzem o zredukowaniu dawki leku, jednak nowa dawka nadal musi mieć działanie terapeutyczne.

Podsumowanie

Chemioterapia to jedna z podstawowych metod walki z nowotworami złośliwymi. Działa na cały organizm, dlatego oprócz niszczenia komórek nowotworowych niszczy też zdrowe. Powoduje to wiele działań niepożądanych, takich jak: nudności, wypadanie włosów czy obniżenie frakcji komórek krwi.

Bibliografia

Krzakowski M., Chemioterapia nowotworów złośliwych – perspektywy w XXI wieku, Nowa Medycyna 2000, nr 10, s. 27–32

Strąg-Lemanowicz A., Leppert W., Rola onkologicznego leczenia systemowego u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, Palliative Medicine in Practice 2014, nr 8, s. 11–22