Konwalia majowa - pachnąca roślina lecznicza

Glikozydy zawarte w roślinie są stosowane w farmacji jako składnik leków na serce, wzmacniają siłę skurczu i zwiększają objętość wyrzutową serca.

Konwalia majowa

Konwalia majowa (Convallaria majalis) jest byliną kłączową z rodziny liliowatych (Liliaceae). Jej charakterystyczną cechą są białe dzwonkowate kwiaty o silnym zapachu. Konwalia majowa jest popularną rośliną ozdobną i leczniczą. Stosuje się ją przede wszystkim w terapii chorób układu sercowo-naczyniowego.

Charakterystyka

Konwalia w stanie dzikim rośnie na terenie Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce występuje powszechnie w północno-wschodniej części kraju. Znaleźć ją można w lasach liściastych i zaroślach. Rośnie w dużych skupiskach na stanowisku słonecznym na lekkiej próchnicznej glebie. Konwalia osiąga wysokość do 30 cm. Jej kwiaty zebrane są w jednostronne grona po 5–12, kwitnienie – od maja do początku czerwca. Owoc – czerwone jagody – dojrzewa od września do października. Wszystkie części rośliny są toksyczne.

 Surowiec zielarski

Surowcem leczniczym jest ziele, czyli kwiatostany wraz z otaczającymi je liśćmi lub same liście. Zbiera się je wiosną, na początku kwitnienia, później suszy się w temperaturze 80–110 ℃. Z suszu robi się głównie nalewkę konwaliową, wchodzącą w skład kropli nasercowych i innych preparatów regulujących pracę serca.

 Właściwości i zastosowanie

Konwalia majowa zawiera glikozydy nasercowe (kardenolidowe) wpływające bezpośrednio na mięsień sercowy. Do najważniejszych z nich należą: konwalotoksyna, konwalozyd, konwalotokosol, konwalamaryna. Glikozydy nasercowe konwalii wzmacniają siłę skurczu mięśnia sercowego, zwiększają objętość wyrzutową serca i nieznacznie zmniejszają tempo jego pracy. Działają szybko, ale krótkotrwale. Nie wiążą się z albuminami i nie kumulują się w organizmie, dlatego są dobrze tolerowane przez większość pacjentów. Stosuje się je przede wszystkim przy niewydolności mięśnia sercowego, łagodnych zburzeniach rytmu serca, osłabieniu mięśnia sercowego u osób starszych (po 60. roku życia). Ziele konwalii działa lekko moczopędnie, dlatego może pomóc unormować ciśnienie krwi i zmniejszyć obrzęki spowodowane niewydolnością krążenia. Działanie uspokajające jest pomocne w leczeniu zaburzeń pracy serca towarzyszących nerwicy lub menopauzie.

Środki ostrożności

Ze względu na toksyczne właściwości konwalii przedawkowanie preparatów z jej dodatkiem może spowodować poważne zatrucie. Ziela nie należy stosować w: miażdżycy, niedoborach potasu, uszkodzeniach nerek lub wątroby.

Bibliografia

Staniszewski P., Pozyskiwanie leśnych roślin leczniczych, Panacea 2010, nr 2 (31), s. 22–23.

Szymańska A., Konwalie – kwiaty maja, Rolniczy Magazyn Elektroniczny 2010, nr 37, online: https://cbr.gov.pl/rme-archiwum/2010/rme37/dane/7_2.html [dostęp: 02.05.2019].

Różański H., Konwalia – Convallaria jako lek nasercowy w praktycznej fitoterapii, Rozanski.li 10.11.2009, online: https://rozanski.li/1184/konwalia-convallaria-jako-lek-nasercowy-w-praktycznej-fitoterapii/ [dostęp: 02.05.2019].

Jambor J., Konwalia majowa, Kierunekfarmacja.pl 13.11.2014, online: https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,12518,konwalia-majowa.html [dostęp: 02.05.2019].

Guttman A., Konwalia: właściwości lecznicze, Poradnikzdrowie.pl 20.03.2018, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/konwalia-wlasciwosci-lecznicze-aa-88Sc-zX8A-aWxT.html [dostęp: 02.05.2019].