Tymianek – aromatyczny lek

Doskonała przyprawa o właściwościach prozdrowotnych świetnie się sprawdzi przy schorzeniach związanych z układem oddechowym i trawiennym.

Nadzwyczajna roślina

Tymianek (Thymus vulgaris L.) jest niewielką krzewinką należącą do rodziny jasnotowatych. W stanie naturalnym występuje w krajach śródziemnomorskich. Uznawany jest za jedną z najstarszych roślin przyprawowych i leczniczych. 

Bogactwo leczniczych substancji

Surowcami leczniczymi tymianku są: ziele i olejek. W zielu znajdują się m.in.: garbniki, kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy), triterpeny, flawonoidy, substancje gorzkie, saponiny i składniki mineralne. Głównymi substancjami aktywnymi olejku tymiankowego są pochodne fenolowe – tymol i karwakrol. Olejek zawiera również: p-cymen, α-pinen, β-pinen, α-terpinen, limonen, myrcen, linalol, borneol, α-terpineol.

Prozdrowotne właściwości tymianku

Ziele tymianku wykazuje działanie bakteriobójcze, grzybobójcze, antyseptyczne, rozkurczowe, wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, moczopędne, wątroboochronne. Wspomaga pracę przewodu pokarmowego, pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych, łagodzi skurcze przewodu pokarmowego, poprawia apetyt.

Napary z ziela znajdują zastosowanie w: infekcjach górnych i dolnych dróg oddechowych, przewlekłych nieżytach gardła i krtani, stanach zapalnych jamy ustnej, chorobach przebiegających z uporczywym kaszlem i chrypką, niestrawności, nieżytach przewodu pokarmowego.

Tymianku można używać również do przygotowania płukanek, okładów i kosmetyków. Sprawdza się w pielęgnacji włosów mających tendencję do przetłuszczania się oraz w terapii łupieżu, wyprysków, stanów zapalnych skóry.

Drogocenny olejek

Olejek tymiankowy ma właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze, antyseptyczne, rozgrzewające, przeciwbólowe. Działa drażniąco na skórę i powoduje jej przekrwienie, łagodzi bóle reumatyczne i stawowo-mięśniowe. Stosuje się go do: inhalacji, masaży, kąpieli leczniczych i relaksacyjnych.

Tymol wyizolowany z olejku jest powszechnie używany w stomatologii jako środek do odkażania ubytków zębowych, składnik past do zębów i preparatów do higieny jamy ustnej.

 Tymianek w kuchni

Ze względu na ostry smak i wyrazisty aromat jest przyprawą o szerokim zastosowaniu. Największe znaczenie ma w kuchni śródziemnomorskiej. Służy jako dodatek do: mięs, farszów, ryb, sosów, gulaszów, zup, marynat, wędlin, pasztetów, dań z grilla. Dobrze komponuje się z potrawami z roślin strączkowych i pomidorów.

 Środki ostrożności

Znajdujący się w tymianku tymol działa toksycznie, jeśli podaje się preparaty w dużych ilościach. Przedawkowanie olejku tymiankowego może spowodować podrażnienia układu pokarmowego, uszkodzenie wątroby, nerek, serca i porażenie układu nerwowego. Preparatów zawierających tymianek lub olejek tymiankowy nie powinny przyjmować kobiety ciężarne ani karmiące, osoby cierpiące na nadciśnienie, epilepsję, chorobę wrzodową.

Bibliografia

Skarżyński A., Zioła czynią cuda, Warszawa 1994, s. 167–170.

Kędzia A., Dera-Tomaszewska B., Ziółkowska-Klinkosz M., i in., Aktywność olejku tymiankowego (Oleum Thymi) wobec bakterii tlenowych, Postępy Fitoterapii 2012, nr 2 s. 67–71.

Jadczak D., Grzeszczuk M., Tymianek, Panacea 2006, nr 3 (16), s. 30–31.

Różański H., Tymol – thymolum, Rozanski.li, 26.08.2008, https://rozanski.li/458/tymol-thymolum/ [dostęp: 27.08.2019].

Majewska M., Tymianek lekarstwem na kaszel i trądzik. Właściwości lecznicze i pielęgnacyjne tymianku, Poradnikzdrowie.pl 19.03.2019, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/tymianek-lekarstwem-na-kaszel-i-tradzik-wlasciwosci-lecznicze-i-pieleg-aa-ha1d-GBKh-ke3S.html [dostęp: 27.08.2019].