Mahonia pospolita – z ogródka do apteczki

W wyciągu z mahonii pospolitej występuje kilka alkaloidów, które posiadają mocne działanie przeciwbakteryjne.

Mahonia pospolita (łac. Mahonia aquifolium), z rodziny berberysowatych, to gatunek niewielkiego krzewu uprawiany często jako roślina ozdobna – tym chętniej, że jest zimozielony, co pozwala się nim cieszyć praktycznie przez cały rok. Liście mahonii są ciemnozielone i posiadają na brzegach liczne kolce, a kwiaty są niewielkie i jasnożółte. Liście, korzenie i kora mahonii znajdują obecnie coraz częściej zastosowanie w medycynie.

Działanie przeciwbakteryjne

W wyciągach z mahonii pospolitej występuje kilka alkaloidów, które mają mocne działanie przeciwbakteryjne. Są to przede wszystkim protoberberyna, berberyna oraz jatroryzyna. W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że wyciąg z mahonii może ograniczać namnażanie się bakterii, m.in. gronkowca oraz Propionibacterium acnes, bakterii wywołującej trądzik. Dlatego często wyciąg z tej rośliny stosowany jest w maściach i kremach przeciwtrądzikowych. Dodatkowo niektóre substancje zawarte w liściach mahonii zmniejszają odporność bakterii na antybiotyki.

Działanie przeciwgrzybicze

Poza bakteriami alkaloidy mogą także zabijać niektóre grzyby. Wykazano, że mahonia potrafi zabijać drożdżaki z rodzaju Candida, które są w stanie powodować infekcje grzybicze skóry oraz błon śluzowych. Maści z dodatkiem wyciągów z mahonii bywają też pomocne w leczeniu grzybic skóry.

Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne

Alkaloidy roślinne mają również działanie przeciwutleniające, co powoduje, że unieszkodliwiają one wolne rodniki w naszych organizmach. Wolne rodniki mogą nam szkodzić poprzez inicjowanie procesów starzenia się oraz uszkodzenia komórek, w tym ich materiału genetycznego, a poza tym prowadzić do powstawania procesów zapalnych. Zachodzenie tych ostatnich mahonia ogranicza dodatkowo hamowaniem działania lipooksygenazy, enzymu odpowiedzialnego za syntezę leukotrienów, które z kolei odpowiadają m.in. za powstawanie stanu zapalnego.

Działanie immunosupresyjne

Leukotrieny są ponadto niezbędne do prawidłowego działania układu odpornościowego. Zmniejszenie ich produkcji prowadzi do immunosupresji, co nie jest pożądane u zdrowych ludzi, ale może być korzystne w przypadku niektórych chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu. Maści z mahonią mogą więc być stosowane np. w leczeniu łuszczycy.

Działanie przeciwnowotworowe

Alkaloidy mahonii ograniczają również wzrost komórek nowotworowych oraz ich podziały i mogą zmuszać je do apoptozy, czyli bezpiecznej dla organizmu śmierci. Wykazano takie działanie m.in. dla komórek ludzkiego raka jelita grubego.

Bibliografia

Andricut A. i in., Anti-inflammatory and antioxidant effects of Mahonia aquifolium leaves and bark extracts, Farmacia 2018, vol. 66, p. 1, s. 49–58, online.

Gieler U. i in., Mahonia aquifolium: A new type of topical treatment for psoriasis, Journal of Dermatological Treatment 1995, vol. 6, p. 1, s. 31–34, online.

Hu W. i in., Antioxidant and antoproliferative properties of water extract from Mahonia bealei (Fort.) Carr. Leaves, Food and Chemical Toxicology , vol. 49, p. 4, s. 799–806, online.

Rackova L. i in., Free radical scavenging activity and lipoxygenase inhibition of Mahonia aquifolium extracts and isoquinoline alkaloids, Journal of Inflammation 2007, vol. 4, p. 15, s. 1–7, online.

Slobodnikova L. i in., Antimicrobial activity of Mahonia aquifolium crude extract and its major alkaloids, Phytotherapy Research 2004, vol. 18, p. 8, s. 674–676, online.

Vollekova A. i in., Antifungal activity of Mahonia aquifolium extract and its major protoberberine alkaloids, Phytotherapy Research 2003, vol. 17, p. 7, s. 834–937, online.