Nawyki dobre dla zdrowia serca

Odpowiednia dieta i ruch są niezbędne dla zdrowia układu krążenia, codziennie powinno się spożywać owoce i warzywa oraz orzechy.

Jak wspomagać pracę układu krążenia

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Ich występowanie ma ścisły związek z niewłaściwym stylem życia. W profilaktyce chorób układu krążenia ważną rolę odgrywają dieta i aktywność fizyczna. Aby usprawnić pracę układu krążenia, warto też stosować odpowiednie surowce roślinne.

Rola układu krążenia

Układ krążenia składa się z układu krwionośnego (naczyń krwionośnych i serca) oraz limfatycznego (narządów i naczyń limfatycznych). Jego nadrzędną rolą jest utrzymanie homeostazy organizmu. Układ krążenia odpowiada za transport tlenu, hormonów i substancji odżywczych do komórek oraz zbędnych produktów przemiany materii do narządów wydalniczych. Bierze udział w termoregulacji i utrzymaniu prawidłowego pH tkanek. Pełni także funkcję odpornościową. Zaburzenia pracy układu krążenia negatywnie wpływają na cały organizm i prowadzą do poważnych chorób, których konsekwencją często jest przedwczesna śmierć lub znaczące obniżenie komfortu życia.

Czynniki ryzyka

Choroby układu krążenia zaliczane są do tzw. chorób cywilizacyjnych. U ich podłoża często leżą: niewłaściwa dieta, zbyt mała aktywność fizyczna, nadmierny stres, palenie tytoniu, picie alkoholu, nadwaga i otyłość. Na ten rodzaj chorób szczególnie narażeni są mężczyźni, osoby w podeszłym wieku, z nadciśnieniem tętniczym, podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi, upośledzoną tolerancją glukozy. Znaczenie mają również obciążenia genetyczne.

Dieta w profilaktyce

Dieta jest jednym z najważniejszych elementów prewencji. Osoby szczególnie narażone na problemy sercowo-naczyniowe powinny rozważyć zastosowanie diety śródziemnomorskiej. Wskazane jest dzienne spożywanie przynajmniej 200 g warzyw, 200 g owoców i 30 g orzechów (włoskich, laskowych lub migdałów). Przynajmniej raz w tygodniu należy spożywać ryby. Konieczne jest ograniczenie udziału nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie – nie mogą one pokrywać więcej niż 10% zapotrzebowania energetycznego. Warto zmniejszyć spożycie soli, słodyczy i alkoholu.

Rola aktywności fizycznej

Regularna aktywność fizyczna pozwala obniżyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, ponieważ pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, usprawnia krążenie krwi, redukuje poziom stresu i poprawia gospodarkę lipidową. Osoby zdrowe powinny wykonywać ćwiczenia o umiarkowanej intensywności przynajmniej przez 150 minut tygodniowo lub ćwiczenia o dużej intensywności przez 75 minut tygodniowo. Pacjenci z chorobami układu krążenia muszą wybierać głównie aktywności o charakterze aerobowym. Ćwiczenia fizyczne mogą obejmować m.in.: jogging, jazdę na rowerze, aerobik.

Surowce roślinne wspomagające układ krążenia

Warto stosować surowce roślinne bogate w polifenole (m.in.: flawonoidy, katechiny, procyjanidyny). Związki te mają wielokierunkowy wpływ na układ krążenia: wykazują silną aktywność przeciwutleniającą, chroniąc komórki przed działaniem reaktywnych form tlenu; wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne; ograniczają stan zapalny w ich obrębie; redukują tworzenie się blaszek miażdżycowych, przeciwdziałają zlepianiu się płytek krwi. Polifenole działają także ochronnie na sam mięsień sercowy, poprawiają profil lipidowy i regulują gospodarkę węglowodanową, powodują obniżenie ciśnienia tętniczego, a także zwiększenie elastyczności naczyń krwionośnych.

Dobrym źródłem polifenoli są: czerwone wino, zielona herbata, liczne owoce i warzywa.

Korzystny wpływ na układ krążenia mają: liście, kwiaty i owoce głogu, ziele konwalii, ziele serdecznika lekarskiego, liście rozmarynu, liście miłorzębu japońskiego. Działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi) wykazują m.in.: czosnek zwyczajny i ziele jemioły. Aby zapobiegać niewydolności żylnej, można stosować: kłącze ruszczyka kolczystego, owoce borówki czernicy, nasiona kasztanowca, ziele nostrzyka.

Chociaż większość ziół działa łagodnie, to nie należy nigdy przekraczać ich zalecanych dawek. Osoby przewlekle chore powinny stosować surowce roślinne pod ścisłym nadzorem lekarza. Szczególną ostrożność muszą zachować pacjenci przyjmujący leki wpływające na pracę układu krążenia – mogą one wchodzić w interakcje z ziołami.

Bibliografia

Jankowski P., Zasady profilaktyki chorób układu krążenia w 2018 roku, Kardiologia Inwazyjna 2017, nr 12 (6), s. 42–48.

Janeczko Z., Polifenole roślinne w terapii schorzeń układu krążenia, Panacea 2004, nr 3 (8), s. 22–26.

Nowak G., Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca, Herba Polonica 2009, t. 55, nr 2, s. 100–120.

Koszowska A., Anna Dittfeld A., Puzoń-Brończyk A. i in., Polifenole w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, Postępy Fitoterapii 2013, nr 4, s. 263–266.

Posłuszny M., Lapina S., Rekreacja jako sposób wzmacniania układu krążenia człowieka, Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu 2011, nr 6, s. 17–25.

Saluk-Juszczak J., Antocyjany jako składnik żywności funkcjonalnej stosowanej w profilaktyce chorób układu krążenia, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2010, nr 64, s. 451–458.

Holak E., Lewiński W., Łuszczyca M. i in., Biologia 2. Podręcznik. Zakres rozszerzony, Gdynia 2007, s. 156–158.