Mniszek lekarski – właściwości prozdrowotne
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) przez wiele osób postrzegany jest jako chwast tworzący wiosną żółte dywany kwiatowe. Dzięki licznym właściwościom prozdrowotnym znajduje szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej.
Charakterystyka i właściwości
Mniszek lekarski jest byliną z rodziny astrowatych, kwitnie od kwietnia do sierpnia. Prawdopodobnie wywodzi się z Europy, choć obecnie w stanie dzikim można spotkać go w całej strefie klimatu umiarkowanego. W Polsce jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych roślin łąkowych i pastwiskowych. Występuje licznie w ogrodach, na trawnikach i przy drogach. W celach leczniczych stosuje się wszystkie części rośliny. Wczesną wiosną, jeszcze przed kwitnieniem, można zbierać rozety liściowe wraz z pędami kwiatowymi, korzeń najlepiej zbierać późną jesienią. Do przygotowania przetworów mogą posłużyć świeżo rozwinięte kwiaty.
Właściwości lecznicze mniszka lekarskiego warunkują przede wszystkim laktony seskwiterpenowe. Inne związki czynne to m.in.: kumaryny, flawonoidy, karotenoidy, fitosterole, kwasy organiczne, garbniki, substancje żywicowe, polisacharydy (m.in. inulina). Roślina jest też bogata w niektóre biopierwiastki (żelazo, miedź, kobalt, magnez, mangan, cynk, fosfor) i witaminy (szczególnie A).
Wpływ rośliny na organizm jest wielokierunkowy. Najbardziej pożądane właściwości to: zwiększanie wydzielania soków trawiennych i żółci, wspomaganie diurezy, ograniczanie wytrącania się kamieni w układzie moczowym, ochrona komórek wątroby przed działaniem reaktywnych form tlenu, obniżanie poziomu cukru i cholesterolu we krwi, zmniejszanie akumulacji tłuszczu w dojrzałych komórkach tłuszczowych, łagodzenie stanów zapalnych i przyspieszanie gojenia się ran. Mniszek lekarski ma ponadto działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwnowotworowe.
Zastosowanie medyczne
Mniszek lekarski znajduje zastosowanie przede wszystkim w terapii schorzeń powodujących uszkodzenie wątroby i upośledzenie wydzielania żółci. Można stosować go m.in. w rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby oraz w profilaktyce kamicy żółciowej. Niweluje problemy trawienne wywołane niedoborami soku żołądkowego. Mniszek lekarski zwiększa przesączenie moczu w kłębuszkach nerkowych i wspomaga usuwanie szkodliwych metabolitów. Jest więc polecany osobom cierpiącym na kamicę nerkową, choroby reumatyczne i schorzenia przebiegające z obrzękami nerkowymi. W profilaktyce i leczeniu cukrzycy, nowotworów, otyłości, infekcji dróg oddechowych roślina też się sprawdza. Sok z mniszka pomaga w usuwaniu kurzajek i brodawek, dlatego dodaje się go do okładów i kąpieli leczniczych.. Wyciąg z rośliny przyspiesza regenerację skóry.
Przetwory i potrawy z mniszka
Tę roślinę można jeść i na surowo, i gotowaną lub smażoną. Ze świeżych liści zbieranych wczesną wiosną warto przygotować smaczną surówkę (np. z dodatkiem czosnku i śmietany), można też wycisnąć z nich sok. Korzeń mniszka jest używany do przygotowania naparów i odwarów. Dużą popularnością cieszy się syrop z kwiatów mniszka pomaga przy przeziębieniach, nieżytach gardła i oskrzeli.
Przeciwwskazania
Większość pacjentów dobrze toleruje preparaty z mniszka, z jego stosowania powinni jednak zrezygnować alergicy, u których może wywołać fotodermatozę. Mniszek nie jest również zalecany osobom z nadkwaśnością żołądka. Wyraźnym przeciwwskazaniem są niedrożność jelit i dróg żółciowych.
