Lekarstwo na kobiece dolegliwości
Niepokalanek mnisi (Vitex agnus-castus) jest rośliną należącą do rodziny werbenowatych. W stanie dzikim występuje głównie w basenie Morza Śródziemnego i na terenie Azji Środkowej. W przeszłości był często stosowany w klasztorach i prawdopodobnie dlatego zyskał przydomek „mnisi”. Obecnie stosowany jest przede wszystkim w terapii zaburzeń hormonalnych.
Charakterystyka i właściwości prozdrowotne
Niepokalanek mnisi jest krzewem rosnącym do wysokości 5 m. Uprawiany jest jako roślina ozdobna i lecznicza. Znajduje zastosowanie także w kuchni jako zamiennik pieprzu. Surowcem zielarskim są dojrzałe suszone owoce (Agni casti fructus) używane do sporządzania ekstraktów, nalewek i naparów.
Niepokalanek mnisi zawiera m.in.: diterpeny, irydoidy glikozydowe (agnuzyd, aukubina), flawonoidy (kastycyna, penduletyna, izowiteksyna, apigenina) i olejki eteryczne. Składniki rośliny wykazują działanie dopaminergiczne, czyli wpływają na wydzielanie prolaktyny przez przysadkę mózgową. Flawonoidom (apigeninie i penduletynie) znajdującym się w roślinie przypisuje się działanie estrogenne. Wyciągi z niepokalanka ograniczają wydzielanie FSH i stymulują – LH, a w konsekwencji wpływają na stężenie progesteronu i estrogenów. Substancje czynne rośliny mają też właściwości przeciwnowotworowe, bakteriostatyczne, fungistatyczne, moczopędne, uspokajające, napotne i żółciopędne. Badania na szczurach prowadzone przez Samochowca i wsp. (1998) wykazały, że niepokalanek może zwiększać poziom beta-endorfiny.
Zastosowanie
Niepokalanek mnisi jest użyteczny przede wszystkim w terapii chorób i dolegliwości wynikających z nieprawidłowego poziomu prolaktyny i hormonów płciowych. Znajduje zastosowanie w: zaburzeniach miesiączkowania, np. w: skąpych, nieregularnych, bolesnych miesiączkach, krwawieniach śródcyklicznych; niepłodności; dolegliwościach w zespole napięcia przedmiesiączkowego lub w menopauzie. Niepokalanek łagodzi bóle piersi spowodowane podwyższonym stężeniem prolaktyny. Sprawdzi się w leczeniu przeziębień, infekcji układu oddechowego, zaburzeń trawiennych, chorób przebiegających ze skąpomoczem. Preparaty niepokalanka mogą pomóc we wzmacnianiu serca i usprawnianiu krążenia.
Przeciwwskazania
Ze względu na wzajemne interakcje nie należy łączyć preparatów niepokalanka z lekami dopaminergicznymi, hormonalnymi i doustnymi środkami antykoncepcyjnymi. Ze stosowania rośliny powinny zrezygnować kobiety ciężarne i karmiące.
