Lawenda i olejek lawendowy – aromatyczne, relaksujące i wspomagające trawienie
Lawenda wąskolistna (łac. Lavandula angustifolia), nazywana też lawendą lekarską (łac. Lavandula officinalis Chaix) lub prawdziwą (łac. Lavandula vera DC.) należy do rodziny jasnotowatych, w której stanowi jedną z najbardziej aromatycznych roślin. Kwitnie od lipca do sierpnia. Jej kwiaty są fioletowe i drobne, zebrane w kłos. Około 26 gatunków lawendy rośnie przede wszystkim w Europie – na Wyspach Kanaryjskich i w rejonie Morza Śródziemnego. Jej największe uprawy znajdują się natomiast w Bułgarii, Chorwacji (do której należy lawendowa wyspa zwana Hvar) i w Azji.
Wonne kwiaty – składnik naparów
Kwiaty lawendy stosuje się w celach leczniczych – świeże lub suszone służą do sporządzania naparów lub wyciągów alkoholowych (nalewek). Na drodze destylacji z parą wodną otrzymuje się z nich również olejek eteryczny (łac. Lavandulae aetheroleum). Odbywa się to w urządzeniu zwanym alembikiem. Świeżo ścięte kwiaty umieszcza się na sicie kotła, na dnie którego znajduje się woda. W wyniku podgrzewania wytwarza się para wodna, która przechodzi przez materiał roślinny powodując uwalnianie się olejków. Ich mieszanina z parą wodną gromadzi się w tzw. łabędziej szyi, a następnie dostaje się do kondensatora (chłodnicy), gdzie ulega skropleniu. Powstaje w ten sposób ciecz ulegająca rozwarstwieniu – na dole zbiera się lawendowa woda aromatyczna, a na jej powierzchni unosi się nierozpuszczalna warstwa olejku eterycznego. Olejek lawendowy ma charakterystyczny przyjemny kwiatowy zapach. Wykryto w nim ponad 300 składników aktywnych. Do najważniejszych należą: linalol i jego estry z kwasami (octowym – octanem linalilu, masłowym, kapronowym i izowalerianowym), lawandulol (i jego octan), terpeny (β-cymen, α-terpineol, geraniol, β-myrcen, borneol) i triterpeny (m.in. kwas ursolowy), garbniki, pochodne kumaryny (np. herniaryna), antocyjany, kwasy organiczne, fitosterole i sole mineralne.
Działanie łagodzące i uspokajające
Napar z kwiatów lawendy działa przeciwskurczowo, łagodząc bóle brzucha i kolkę jelitową oraz normując ruchy perystaltyczne jelit. Wzmaga również wydzielanie soku żołądkowego oraz żółci i usprawnia jej przepływ drogami żółciowymi do dwunastnicy. Napar bądź nalewka lawendowa ułatwiają przyswajanie substancji odżywczych z pokarmów. Wszystko to wpływa na pobudzenie apetytu. Lawenda zapobiega wzdęciom i biegunkom. Jest korzystna nie tylko dla układu pokarmowego – działa również moczopędnie, napotnie i wykrztuśnie. Wyciąg alkoholowy z lawendy wykazuje dodatkowo działanie uspokajające i przeciwdepresyjne (o tych właściwościach decyduje obecność linalolu).
Olejek lawendowy – jeden z najważniejszych olejków w aromaterapii
Olejek z lawendy jest równie korzystny, jak jej kwiaty, a ponadto:
1) ma silne działanie bakteriobójcze i grzybobójcze;
2) jako środek antyseptyczny przyspiesza gojenie się ran;
3) łagodzi uczucie swędzenia po ugryzieniach owadów czy ospie;
4) leczy stany zapalne jamy ustnej i gardła;
5) wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych;
6) łagodzi objawy astmy oskrzelowej;
7) obniża ciśnienie krwi;
8) zapobiega gromadzeniu się płynów w organizmie;
9) działa uspokajająco i relaksująco, wywierając wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (zmniejsza napięcie i uczucie niepokoju, łagodzi stany lękowe i napady histerii, osłabia aktywność ruchową i ułatwia zasypianie);
10) działa przeciwbólowo (m.in. w migrenach, bólach reumatycznych i nerwobólach).
Olejek lawendowy ma też duże znaczenie w kosmetyce. Ze względu na swój niepowtarzalny zapach jest składnikiem perfum, dezodorantów, mydeł, płynów do kąpieli, kremów czy balsamów.
