Piperyna – ostra przyprawa, substancja odchudzająca i antydepresyjna
Piperyna jest organicznym związkiem chemicznym – alkaloidem, czyli ma odczyn zasadowy. Jest to pochodna piperydyny i występuje w wierzchniej warstwie owoców pieprzu czarnego (Piper nigrum) i pieprzu długiego (Piper longum). Spotkana także w innych gatunkach pieprzu, jednak te dwa zawierają jej zdecydowanie najwięcej. Cechą charakterystyczną jest ostry, gorzki smak i mocny aromat. Udowodniono także inne jej właściwości pozytywnie wpływające na zdrowie. Czarny pieprz od dawna stosuje się w tradycyjnej medycynie Chin i Indii jako panaceum na problemy układu trawiennego, np.: zaparcia, biegunki czy niestrawność, również jako lek przeciwbólowy, pomocny głównie przy bólach stawów, dolegliwościach sercowych, anginie czy nawet gangrenie.
Przede wszystkim spalanie tłuszczu
Przeprowadzono wiele badań, w wyniku których udowodniono zdolność piperyny do obniżania poziomu złego cholesterolu tłuszczu we krwi. Uniemożliwia ona także tworzenie się nowych komórek tłuszczowych (adipocytów), dlatego że dezaktywuje geny odpowiedzialne za ich powstawanie. Dodatkowo piperyna silnie stymuluje układ trawienny, pobudzając zakończenia nerwowe w przewodzie pokarmowym. Wzmaga to wydzielanie enzymów trawiennych: trzustkowych, żołądkowych i jelitowych, dzięki czemu proces trawienia przebiega dużo szybciej. Wszystkie te właściwości sprawiają, że piperyna zyskała miano substancji odchudzającej. Rzeczywiście wzmaga lipolizę (spalanie tłuszczu), a ponadto mobilizuje organizm do wytwarzania ciepła, co z kolei przyspiesza metabolizm. Równocześnie podnosi anabolizm białek, czyli rozbudowę tkanki mięśniowej, przez co zalecana jest nie tylko osobom zmagającym się z nadwagą, ale i sportowcom, osobom dbającym o sylwetkę i wykonującym ciężką pracę fizyczną. Co ważne, alkaloid ten przy jednoczesnym wspomaganiu odchudzania, działa osłonowo na układ pokarmowy, jego stosowanie jest więc bezpieczne dla zdrowia.
Zwiększone wchłanianie składników odżywczych
Ten ostry w smaku związek pomaga organizmowi w lepszym wchłanianiu tak cennych substancji, jak: żelazo, selen, β-karoten, resweratrol, koenzym Q10, kurkumina czy witaminy A, C i B6. Proces ten możliwy jest dzięki polepszeniu ukrwienia przewodu pokarmowego, co znacznie ułatwia przenikanie składników odżywczych z jelit do krwi. Reguluje również prawidłowe stężenie hormonów produkowanych przez tarczycę oraz ustala odpowiedni poziom glukozy we krwi.
Wspomaganie układu nerwowego
Piperyna wykazuje cechy antyoksydantu. Oznacza to, że zwalcza wolne rodniki, których nadmiar uszkadza neurony i przyspiesza proces ich niszczenia. Neurodegradacja jest przyczyną takich dolegliwości jak: depresja, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Piperyna spowalnia procesy starzenia się, a co za tym idzie, poprawia funkcjonowanie całego układu nerwowego przez polepszenie pamięci i koncentracji oraz łagodzenie objawów depresji (dzięki lepszemu przewodzeniu dopaminy i serotoniny), działa też przeciwbólowo.
Działanie antynowotworowe
Dzięki zdolnościom do hamowania działania niektórych substancji toksycznych odpowiadających za mutacje genowe może wykazywać cechy antyrakowe. Oznacza to, że uniemożliwia komórkom nowotworowym namnażanie się. W połączeniu z kurkuminą (występującą w kurkumie) okazuje się pomocna w zapobieganiu i leczeniu raka piersi. Te dwie substancje wyraźnie zmniejszają liczbę macierzystych komórek rakowych, które wywołują wzrost nowotworu. W licznych badaniach piperyna wykazała też działanie hamujące rozwój raka jelita grubego i prostaty.
Zwalczanie bakterii
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) oraz baterie Klebsiella aerogenes, Chromobacterium violaceum czy Bacillus sphaericus znajdują się w grupie drobnoustrojów chorobotwórczych, których rozwój we wczesnym stadium zakażenia hamuje piperyna. Co za tym idzie, alkaloid ten ma również działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz stymuluje układ odpornościowy.
Wspólne działanie piperyny i innych substancji aktywnych
Piperyna doskonale wspiera aktywność i właściwości prozdrowotne innych związków. Przykładem może być wspomniana wcześniej kurkumina, z którą piperyna wspólnie zwalcza komórki rakowe. Inne działanie synergiczne wykazuje wraz z kapsaicyną – substancją nadającą ostry smak i aromat papryczce chilli – przyspieszają zwiększają uczuwanie uczucie sytości. Ten sam efekt wywołuje piperyna wspólnie z galusanem epigallokatechiny (obecnym w dużej ilości w zielonej herbacie) oraz z L-karnityną (aminokwasem dostępnym w produktach białkowych, np. w: mięsie, nabiale, jajach, grzybach, drożdżach i wielu pokarmach roślinnych). Udowodniono, że dużo lepszy efekt odchudzający oraz podnoszący wydolność fizyczną i psychiczną przynosi jednoczesne stosowanie piperyny z takimi substancjami, jak: kofeina, teobromina, synefryna, forskolina, chrom, glony i przęśla.
Piperynę stosuje się także w połączeniu z promieniowaniem nadfioletowym u chorych cierpiących na bielactwo nabyte. Wzmaga to namnażanie melanocytów, komórek pigmentowych naskórka, dzięki czemu skóra staje się ciemniejsza.
Warto wspomnieć, że efektywne wspieranie redukcji tkanki tłuszczowej przez piperynę tym różni się od odchudzających właściwości innych substancji, że przy jej stosowaniu utrata wagi następuje stopniowo, co daje większą pewność, że nie pojawi się efekt jo-jo.
Bezpieczeństwo stosowania
Piperyna występuje przede wszystkim w wierzchniej warstwie owoców pieprzu, a nie w całych owocach, stąd samo zwiększenie ilości pieprzu w diecie nie przyniesie tak dobrych rezultatów, jak zastosowanie preparatów zawierających ekstrakt piperyny. Zawartość tego alkaloidu w suplementach może wynosić od 50 do nawet 95%, podczas gdy suchy owoc pieprzu zawiera od 5,2 do 13,3%. O ile piperyna jest substancją bezpieczną, działającą ochronnie na układ trawienny, o tyle jej zdolności do hamowania wydzielania enzymów metabolizujących niektóre leki będzie przeciwwskazaniem do stosowania jej u osób przyjmujących lekarstwa.
Zalecane dawki piperyny to 5–10 mg raz lub 2 razy dziennie. Po trzech miesiącach wskazana jest jednak przynajmniej miesięczna przerwa przed ponownym zastosowaniem suplementu z piperyną.
