Aminokwas o szerokim zastosowaniu
Cysteina jest aminokwasem półendogennym czyli takim który organizm jest w stanie sam wytworzyć na bazie metioniny.
Cysteina i jej właściwości
Cysteina jest jednym z 20 aminokwasów potrzebnych do budowy białka. Jest aminokwasem półendogennym, czyli takim, który organizm sam może wytworzyć, ale na bazie innego aminokwasu – metioniny. Główną funkcją cysteiny jest tworzenie glutationu – związku o silnych właściwościach przeciwutleniających, a oprócz tego uczestniczy w wytwarzaniu kwasu chondroitynosiarkowego – substancji zawartej w chrząstce, nadającej odpowiednie właściwości mechaniczne.
Układ oddechowy
Cysteina, a raczej jej pochodna N-acetylocysteina, znalazła zastosowanie w rozrzedzaniu śluzu zalegającego w płucach, np. podczas infekcji. Dzięki budowie chemicznej związek ten niszczy wiązania disiarczkowe znajdujące się w śluzie, co prowadzi do utraty lepkości śluzu i łatwiejszego odkrztuszania. Należy pamiętać jednak, że lek ten rozrzedza wydzielinę, którą należy potem odkrztusić, dlatego nie zaleca się przyjmowania go przed spaniem. Nie powinno się go również podawać osobom cierpiącym na astmę, ponieważ N-acetylocysteina może powodować skurcz oskrzeli.
Układ nerwowy
Aminokwas ten jest w stanie przekraczać barierę krew-mózg i działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy. Pomaga w modulowaniu poziomów glutationu, jednego z najważniejszych neurotransmiterów, którego zaburzenia metabolizmu mogą wywoływać niektóre choroby psychiatryczne. Cysteina nasila uwalnianie dopaminy, co skutkuje zwiększeniem poziomu energii, lepszą pamięcią i wzrostem motywacji. Ma zastosowanie w leczeniu uzależnień od niektórych substancji psychoaktywnych, jak kokaina.
Płodność
Prawidłowe działanie plemników i oocytów zależy również od niej. Ponieważ jest składnikiem glutationu, czyli związku o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, zmniejsza stres oksydacyjny. Stres taki jest szczególnie niekorzystny, ponieważ wolne rodniki niszczą komórki i ich DNA. Glutation chroni komórki przed wolnymi rodnikami, cysteina może być więc używana nawet do walki z bezpłodnością. Pozytywnie wpływa też na ekspresję genów odpowiedzialnych za oocytogenezę (powstawanie komórki jajowej), dlatego badana jest w kierunku leczenia zespołu policystycznych jajników.
Gdzie szukać cysteiny?
Można ją znaleźć w wielu produktach żywnościowych, jak: soja, nasiona słonecznika, orzechy włoskie czy pistacje, jest też w jajach kurzych, parmezanie i rybach (sola, łosoś).
Podsumowanie
Cysteina jest aminokwasem o szerokim zastosowaniu. Jest składnikiem budulcowym glutationu, który ma właściwości przeciwutleniające. Działa protekcyjnie na ośrodkowy układ nerwowy oraz może wspomagać leczenie bezpłodności. Występuje między innymi w orzechach, jak pistacje czy orzechy włoskie, oraz w rybach, jak sola czy łosoś.
Bibliografia
Chmurzyńska A., Jakimiuk A., Kurzawa R. i in., Stanowisko zespołu ekspertów na temat zastosowania N-acetylocysteiny w ginekologii i położnictwie, Forum Położnictwa i Ginekologii 2019, nr 45, s. 27–35
Wojsiat J., Prozdrowotne działanie N-acetyl-L-cysteiny (NAC), Biotechnologia.pl 9.11.2018, online: https://biotechnologia.pl/farmacja/prozdrowotne-dzialanie-n-acetyl-l-cysteiny-nac,18337 [dostęp: 15.10.2019]
Rudnicka A., Ciborowska H., Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka, Ciborowski A., wyd. IV, Warszawa 2014
W tej samej kategorii