Kolagen - jego rola w organizmie
Kolagen jest unikalnym białkiem oraz polimerem zewnątrzkomórkowym łączącym poszczególne komórki i tkanki.
Kolagen jako podstawowy polimer białkowy i jego rola w organizmie
Kolagen jest unikalnym białkiem strukturalnym. Stanowi ponad 30% wszystkich białek w organizmie. Pełni funkcję budulcową. Jest to polimer zewnątrzkomórkowy łączący poszczególne komórki i tkanki. Stanowi komponent strukturalny tkanki łącznej, z której zbudowane są: skóra, ścięgna, mięśnie, chrząstki, kości, zęby, ściany naczyń krwionośnych i nerwy. Jest też podporą dla organów wewnętrznych: nerek, pęcherza, wątroby, płuc, mózgu, serca, oczu (siatkówki i rogówki), jajników, jąder, macicy, łożyska – otacza je ochronną warstwą, która umożliwia utrzymanie tych narządów w miejscu. Oprócz tego, że jest swego rodzaju siatką proteinową, pełni wiele innych ważnych funkcji.
Wiele typów białka o wyjątkowych cechach
Rozróżnia się 29 typów elastycznych włókien kolagenowych, a każdy z nich ma nieco inne cechy: strukturę, miejsce występowania w organizmie i funkcję, którą pełni. Najbardziej rozpowszechnione są zaliczane do fibrylarnych: kolagen I i kolagen III. Pozostałe występują w znacznie mniejszej ilości i oznaczone są dalszymi cyframi rzymskimi (kolagen II oraz pozostałe od IV do XXIX).
Najważniejszy komponent skóry
Najważniejszym polimerem tworzącym skórę jest właśnie kolagen. Stanowi on ponad 60% wszystkich białek w niej zawartych. Z uwagi na dużą wytrzymałość i elastyczność kolagen zapewnia skórze jędrność, sprężystość, miękkość i gładkość. Dba o odpowiedni poziom jej nawilżenia i natłuszczenia. Kolagen spowalnia procesy starzenia komórek skóry. Zapobiega to zmianom cellulitowym i rozstępom oraz opóźnia pojawienie się zmarszczek i przebarwień, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii skórnych, przyspiesza gojenie się ran i blizn.
Współtworzy także włosy i paznokcie, zapewniając im wytrzymałość i wzmacniając ich strukturę. Dzięki niemu te wytwory naskórka są odporne na łamanie się oraz zachowują gładkość i blask. Mocne włosy o silnych cebulkach są mniej podatne na wypadanie, co oznacza, że kolagen chroni przed przedwczesnym łysieniem.
Sprzymierzeniec układu immunologicznego
Białko kolagenowe pełni funkcję obronną. Wspomagając pracę układu odpornościowego, jest czynnikiem istotnym w walce z drobnoustrojami chorobotwórczymi: bakteriami, wirusami, grzybami, pasożytami. Przyspiesza też detoksykację ustroju. Silna tkanka łączna chroni organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników tlenowych, których nadmiar uszkadza komórki, wywołując w ten sposób groźne stany zapalne mogące skutkować rozwojem nowotworów.
Korzystny wpływ na stawy i kości
Okazuje się, że jest także podstawowym komponentem budulcowym kości i stawów. Dzięki jego zawartości tkanka kostna zachowuje wytrzymałość, a chrząstki stawowe pozostają mocne i elastyczne. Kolagen bierze udział w produkcji mazi stawowej zmniejszającej tarcie chrząstek, przyspiesza regenerację tkanki kości i stawów oraz niweluje bóle zwyrodnieniowe. Ponadto zwiększa masę i wytrzymałość mięśni.
Znaczny spadek poziomu kolagenu
Niestety, z wiekiem (mniej więcej po 25. roku życia) spada poziom nowego syntezowanego w ustroju kolagenu, dochodzi też do osłabienia, a nawet degradacji już istniejących włókien. Około 60. roku życia produkcja kolagenu całkowicie ustaje. Przynosi to niekorzystne skutki dla skóry, która traci elastyczność, jędrność i odpowiednie napięcie. W efekcie zanikania gruczołów łojowych i potowych staje się zwiotczała i sucha. Pojawiają się zmarszczki oraz problemy z jej odpowiednim odżywieniem i nawilżeniem. Tkanka łączna coraz trudniej się regeneruje, co ma odzwierciedlenie również w pojawiających się bólach stawów (dlatego osoby starsze częściej chorują na artretyzm i reumatyzm).
W wyniku niewystarczającej ilości kolagenu w organizmie spada także odporność, co zwiększa ryzyko infekcji i powikłań po chorobach. Częściej występują choroby układu krwionośnego oraz cukrzyca. Znaczny spadek ilości ustrojowego kolagenu występuje także w wyniku: nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (UV), nieodpowiedniej diety, na którą składają się: tłuszcze pochodzenia zwierzęcego obfitujące w niezdrowe nasycone kwasy tłuszczowe, tłuszcze trans – sztucznie utwardzone tłuszcze roślinne, cukier, rafinowana mąka i produkty z niej sporządzone oraz niewystarczająca ilość warzyw i owoców, stresujący tryb życia, ograniczona aktywność fizyczna, odwodnienie i nałogi: alkohol, papierosy, mocna kawa, herbata.
Warto zatem rozważyć suplementację kolagenu. Dostępny jest on w formie tabletek, proszków i płynów do stosowania wewnętrznego. Istnieje również wiele kosmetyków wzbogaconych o to białko, mających opóźnić starzenie się skóry.
Bibliografia
Kałużyńska K., Kolagen – właściwości. Dlaczego jest potrzebny?, Poradnik Zdrowie 9.08.2017,
online: http://www.poradnikzdrowie.pl/uroda/cialo-higiena/kolagen-wlasciwosci-dlaczego-jest-potrzebny_37983.html [dostęp 5.06.2018]
Kaczyński K., Ignaciuk A., Kolagen i jego rola w organizmie człowieka, Food Forum 2017, nr 4(20), s. 69–73,
online: http://kaczynscyclinic.pl/wp-content/uploads/2017/08/Kolagen-w-organizmie.pdf [dostęp 5.06.2018]
Banaś M., Pietrucha K., Typy i struktura białka kolagenowego, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. Chemia Spożywcza i Biotechnologia 2009, nr 1058, z. 73,
online: http://repozytorium.p.lodz.pl/bitstream/handle/11652/252/Typy_i_struktura_Banas_2009.pdf?sequence=1 [dostęp 5.06.2018]
W tej samej kategorii