Odkażanie skóry i ran - co jest najskuteczniejsze
Octenisept, woda utleniona, jodyna i alkohol mają właściwości antyseptyczne, poznaj ich działanie oraz dowiedz się jak i kiedy należy je stosować.
Środki do dezynfekcji
Na rynku jest wiele różnych środków do dezynfekcji. Różnią je: spektrum działania – na bakterie, na wirusy, grzyby; miejsce podania – na skórę, na błony śluzowe; inne właściwości: podrażniają skórę, zapach itp. W tym artykule opiszę kilka najpopularniejszych środków do dezynfekcji, ich zastosowanie i działania niepożądane.
Octenisept
Jest to jeden z najpopularniejszych środków do dezynfekcji, na co dzień używany w przez lekarzy i pielęgniarki w przychodniach, szpitalach itp. Substancjami czynnymi są: oktenidyny dichlorowodorek i fenoksyetanol. Działają niszcząco na: bakterie, w tym bakterie atypowe, jak Chlamydia czy Mycoplasma; grzyby i niektóre wirusy (HIV, wirus zapalenia wątroby B). Oktenidyny dichlorowodorek działa na powierzchni skóry i na rany, fenoksyetanol działa w głębszych warstwach skóry. Octenisept stosuje się do krótkich zabiegów antyseptycznych błon śluzowych, ran i skóry, np. przed zabiegami diagnostycznymi i operacyjnymi również na oddziałach zakaźnych i intensywnej terapii. Nie należy stosować Octeniseptu do przepłukiwania jamy brzusznej, nie powinno się go stosować, jeśli pacjent jest uczulony na którykolwiek z jego składników. W rzadkich przypadkach może dawać wrażenie ciepła lub pieczenia w miejscu zastosowania.
Woda utleniona
Wodą utlenioną nazywamy 3% roztwór nadtlenku wodoru, służy do odkażania ran. Można stosować ją na skórę lub po rozcieńczeniu do płukania jamy ustnej w chorobach przyzębia i innych stanach zapalnych. Ma właściwości bakteriobójcze, odkażające i wybielające. Jest szczególnie skuteczna przeciwko bakteriom beztlenowym. Wody utlenionej nie należy stosować, jeżeli pacjent jest uczulony na nadtlenek wodoru ani w ostrym wrzodziejącym zapaleniu dziąseł, ani przy uszkodzeniach błony śluzowej jamy ustnej, ponieważ może to prowadzić do bolesnego uszkodzenia tkanek. Preparat powoduje krótkie, przemijające uczucie pieczenia w miejscu podania, zbyt częste płukanie jamy ustnej wodą utlenioną może prowadzić do podrażnienia błony śluzowej.
Jodyna
W skład jodyny, jak nazwa sugeruje, wchodzą: jod i jodek potasu oraz etanol. Jod i jego związki mają silne działanie dezynfekcyjne, zabijają wszystkie drobnoustroje. Jego silne właściwości ograniczają użycie tylko do skóry nieuszkodzonej, nie można go używać na rany ani błony śluzowej, ani stosować wewnętrznie. Jodynę należy stosować tylko zgodnie z zaleceniami na ulotce lub indywidualnymi wskazaniami lekarza. Nie powinny jej używać kobiety w ciąży ani podczas karmienia, osoby uczulone na jod oraz osoby z nadwrażliwością na gluten, nie stosować na skórę noworodków ani niemowląt. Jod i jego związki zawarte w jodynie mogą wywołać uczulenie, a stosowane powierzchownie na bardzo dużej powierzchni mogą się wchłonąć i wywołać objawy zatrucia.
Żele i płyny antybakteryjne
W żelach i płynach antybakteryjnych jest duża zawartość alkoholu etylowego, to on jest bakteriobójczy. Jego działanie polega na zaburzeniu metabolizmu bakterii, co prowadzi do jej śmierci. Żele i płyny antybakteryjne są używane do dezynfekcji rąk jednak bardzo istotne są: zawartość alkoholu, objętość użytego płynu i czas dezynfekowania. Etanol ma działanie bakteriobójcze w ciągu 30 sekund, ale tylko wtedy, gdy jest to 70% roztwór alkoholu. Im mniejsze stężenie alkoholu, tym dłużej powinna trwać dezynfekcja – roztworem 50–60% dezynfekuje się 2–3 minuty. Poza tym ważne jest użycie odpowiedniej ilości, powinno to być 3–5 ml, czyli w dłoni złożonej w łódkę płyn lub żel powinien utworzyć „jeziorko”. Płyny i żele tego typu powinny być stosowane na nieuszkodzoną skórę. Ich przewlekłe użycie może prowadzić do przesuszenia skóry.
Podsumowanie
Jest wiele środków dezynfekujących, różniących się właściwościami. Przy wyborze jednego z dostępnych na rynku preparatów należy się kierować: zastosowaniem tylko na skórę czy również na błony śluzowe, zależnie od potrzeb, spektrum działania przeciwko drobnoustrojom, reakcją naszego organizmu (ewentualne uczulenie).
Bibliografia
Cegieła U., Folwarczna J., Janiec R. i in., Kompendium farmakologii, wyd. 4, PZWL, Warszawa 2015, s. 632–635
Sawiec P., Jakie środki dezynfekujące stosować w zapobieganiu zakażeniom SARS-CoV-2?, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 28.03.2020, online: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/koronawirus/koronawirus-pytania-i-odpowied/231476,jakie-srodki-dezynfekujace-stosowac-w-zapobieganiu-zakazeniom-sars-cov-2 [dostęp 17.04.2020]
W tej samej kategorii