To choroba wirusowa wywołana przez wirusa Epsteina Barra (EBV). Wirus ten wnika do komórek nabłonka gardła i zakaża limfocyty B (komórki układu odpornościowego) i dzięki nim rozprzestrzenia się do całego organizmu. Rezerwuarem EBV są zakażeni ludzie i tylko od nich można zarazić się mononukleozą – najczęściej przez kontakt ze śliną (np. podczas pocałunku) lub zanieczyszczone przez nią przedmioty ( używanie tych samych sztućców), rzadziej przez transfuzję krwi. Nawet po przebyciu mononukleozy część wirusów zostaje w uśpionej formie w nabłonku jamy ustnej i limfocytach B i może się uaktywnić później w okresie zmniejszonej immunokompetencji.
Objawy
Okres wylęgania choroby zazwyczaj trwa około 1-2 tygodnie i w tym czasie można doświadczyć objawów grypopodobnych tj. złe samopoczucie, dreszcze, brak apetytu czy bóle stawowo-mięśniowe. Po tym okresie wstępnym pojawiają się charakterystyczne dla choroby objawy tj. silny bół gardła z trudnością w połykaniu, wysoka gorączka (40°C), powiększone węzły chłonne i migdałki, zaczerwienione gardło. U około 5 % chorych występuje wysypka skórna, mogą wystąpić też nudności,wymioty i ból brzucha. Jednak mononukleoza często przebiega bezobjawowo lub z nieswoistymi objawami zwłaszcza w skrajnych grupach wiekowych ( niemowlaki i osoby starsze).
Diagnostyka
U dzieci zazwyczaj mononukleoza przybiera charakterystyczny obraz kliniczny, u dorosłych częściej przebiega atypowo. Aby potwierdzić podejrzenie mononukleozy należy zrobić testy serologiczne wykrywające przeciwciała przeciwko wirusowi lub wykryć DNA wirusa z surowicy, krwi lub tkanek pacjenta. Potwierdzeniem może być również obraz morfologii krwi, gdzie w większości wypadków występuje umiarkowana leukocytoza ( do 20 000/µl ) z dużych odstetkiem limfocytów (>50%).
Leczenie i powikłania
Leczenie jest najczęściej objawowe, zaleca się dużo odpoczynku, unikania nadmiernego wysiłku. W celu zbicia gorączki i złagodzenia bólu należy użyć leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych takich jak paracetamol, ibuprofen. W przypadku dużego obrzęku gardła, które utrudnia oddychanie należy podać glikokortykosteroidy, które przeciwdziałają stanowi zapalenemu. Leki przeciwwirusowe nie są zalecane jako że ich skuteczność nie została dowiedziona w żadnych wiarygodnych badaniach. Powikłania występują bardzo rzadko jednak mogą mieć ciężki przebieg i należą do nich m.in. wtórne zakażenia bakteryjne, niedokrwistość, zapalenie mięśnia sercowego, limfocytowe zapalenie opon mózgowow-rdzeniowych , napady padaczkowe. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
Podsumowanie
Mononukleoza zakaźna jest chorobą wirusową, którą można zarazić się tylko od innego zakażonego człowieka, również takiego który nie jest już chory a tylko nosicielem uśpionego wirusa. Charakterystyczne objawy to wysoka gorączka, silny ból gardła oraz powiększone węzły chłonne i migdałki, które poprzedzone są często okresem słabego samopoczucia i bólem mięśni. Leczenie opiera się na łagodzeniu objawów najczęściej dzięki lekom przeciwbólowym i przeciwgorączkowym.
