Buzdyganek naziemny (Tribulus terrestris L.) jest rośliną należącą do rodziny parolistowatych, występującą zarówno dziko, jak i w postaci upraw w Południowej i Południowo-Wschodniej Europie, Południowej Azji, Północnej Australii oraz w Afryce.
Używany był już w starożytności – w tradycyjnej medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej (w Indiach) oraz w Grecji jako afrodyzjak, roślina działająca moczopędnie, przeciwbólowo, wzmacniająco i relaksująco. W celach leczniczych stosuje się ziele lub owoc (Fructus Tribuli), przy czym owoc ma dużo więcej składników bioaktywnych i odżywczych.
Testosteron, masa mięśniowa i potencja
Początki badań nad buzdygankiem to lata 70. XX wieku, kiedy to przeprowadzono testy pozwalające przypuszczać, że buzdyganek wpływa na zwiększenie libido i zaburzenia erekcji oraz płodności u obu płci, jednak jego możliwości są znacznie większe:
1) leczy stany zapalne i obrzęki gruczołu krokowego przez blokowanie receptorów androgenowych w prostacie, dzięki temu jest pomocny w zaburzeniach oddawania moczu (m.in. skąpomoczu);
2) stosowany jest do obniżania poziomu trójglicerydów i cholesterolu we krwi;
3) zalecany jest przy nadciśnieniu tętniczym i chorobach układu krążenia, podnosi liczbę erytrocytów we krwi;
4) wspomaga leczenie cukrzycy;
5) wykazuje cechy odtruwające – wiąże toksyny we krwi i przyspiesza ich wydalanie oraz hamuje produkcję siarkowodoru i metanu w jelitach; blokuje procesy gnilne w masie kałowej. Proces detoksykacji wspiera pracę wątroby, gdyż odciąża ją z nadmiernej ilości toksyn oraz zapobiega wchłanianiu zwrotnemu trujących gazów z kału; posiada też zdolności usuwania toksycznych substancji zawartych w dymie tytoniowym (wydalane są z moczem i kałem);
6) wspomaga pracę układu pokarmowego: wzmaga perystaltykę jelit i w ten sposób przyspiesza przesuwanie się treści pokarmowej do jelita grubego, co zapobiega zaparciom;
7) jako silny środek moczopędny ma pozytywny wpływ na nerki i pęcherz moczowy (leczy stany zapalne i zaburzenia oddawania moczu);
8) pobudza trawienie i stymuluje pracę wątroby oraz leczy schorzenia tego narządu (w tym nowotwory ze względu na zdolności hamowania rozwoju komórek rakowych);
9) hamuje rozwój groźnych dla zdrowia bakterii i grzybów (głównie drożdżaków z rodzaju Cryptococcus i Candida);
10) przeciwdziała bólom mięśniowym i nerwowym – polecany jest więc osobom cierpiącym na reumatyzm, rwę kulszową i artretyzm;
11) jako środek przeciwbólowy pomaga również przy bólach i zawrotach głowy, bólach oczu i problemach z prawidłowym ruchem gałek ocznych, bólach piersi, zaburzeniach laktacji i miesiączkowania u kobiet;
12) leczy choroby skórne: egzemę, pokrzywkę i neurodermatozę (atopowe zapalenie skóry);
13) podnosząc poziom naturalnego testosteronu, lutropiny LH (hormonu odpowiedzialnego za stymulację komórek śródmiąższowych jąder do produkcji testosteronu) oraz folikulostymuliny FSH u mężczyzn, pobudza proces spermatogenezy (powstawanie i dojrzewanie plemników), zwiększa przyrost masy mięśniowej i siłę fizyczną, wpływa na wzrost liczby, ruchliwości i żywotności plemników, niweluje problemy ze wzwodem (dzięki pobudzeniu wydzielania tlenku azotu do zakończeń nerwowych w ciałach jamistych prącia) i ejakulacją;
14) stymuluje owogenezę (powstawania i dojrzewania komórek jajowych);
15) łagodzi objawy andropauzy: kłopoty ze wzwodem, rozwój miażdżycy naczyń krwionośnych, zaburzenia snu, potliwość i napady gorąca, obniżenie wydolności organizmu, częste zmiany nastrojów, depresję, przerost gruczołu krokowego, bóle kręgosłupa.
Składniki aktywne i substancje odżywcze
Wszechstronne pozytywne oddziaływanie na organizm buzdyganek zawdzięcza bogatemu składowi chemicznemu, ponieważ zawiera:
1) 14,6–68,6% cukrów;
2) 6,4–27,8% włókna;
3) 5,4% białka;
4) 0,5% tłuszczu;
5) minerały (3,35% wapnia, 2,84% potasu, 0,08–0,25% fosforu, 0,0092% żelaza);
6) witaminy (w tym 0,042% witaminy C);
7) 0,4% szczawianów;
8) flawonoidy będące silnymi antyoksydantami, a wśród nich: astragalinę, kempferol, rutynę, kwercetynę, trybulozydy i izoramnetynę;
9) roślinne fitosterole, które pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, zmniejszają ryzyko miażdżycy i zawału, a nawet chronią przed nowotworami (kampesterol, daukosterol, stigmasterol, beta-sitosterol);
10) saponiny sterydowe wspomagające produkcję naturalnego testosteronu (trybulozynę, terrestrozydy, terrestrozyny , F-gitoninę, dezglukolanatygonienę, dioscynę, sapogeniny (diosgeninę, chlorogeninę, hekogeninę, neotigogeninę), dezoksydiozgeninę, gitogeninę, protodioscynę, dezgalaktotygoninę, ruskogeninę, alkaloidy harmanowe, tryllinę i gracyllinę) – to właśnie z powodu dużej zawartości saponin sterydowych buzdyganek korzystnie wpływa na rozbudowę masy mięśniowej, tempo spalania tkanki tłuszczowej oraz efektywność regeneracji po intensywnym wysiłku u sportowców i osób aktywnych fizycznie. Z uwagi na te substancje wyciąg z buzdyganka dodawany jest do preparatów wyzwalających produkcję testosteronu.
Niewskazany dla kobiet
Pomimo korzyści wynikających ze stosowania buzdyganka naziemnego przez kobiety, należy zachować ostrożność w podawaniu go kobietom i ściśle przestrzegać zalecanych dawek (jest pomocny w niektórych rodzajach zaburzeń hormonalnych). Jego przedawkowanie może prowadzić do stymulacji produkcji androgenów (powstających w komórkach wnękowych jajników), co wywołuje: wzrost agresji, zmiany temperamentu, wzmożony wzrost owłosienia i zaburzenia miesiączkowania (wskutek spadku poziomu estrogenów).
