Flawonoidy to organiczne związki chemiczne z grupy polifenoli występujące w roślinach. Pełnią rolę barwników, chronią roślinny przed nadmiernym promieniowaniem UV, przed wpływem grzybów, pleśni , bakterii i wirusów oraz kontrolują przyrastanie tkanek roślinnych i zachodzące w nich reakcje chemiczne.
Różnice w budowie strukturalnej flawonoidów zdecydowały o podziale tych związków na: flawanony, flawanole, flawony, izoflawony, flawonole, antocyjany, biflawonoidy, flawonolignany, prenyloflawonoidy, glikozydoestry flawonoidowe, chalkony i proantocyjany. Wśród wszystkich flawonoidów na szczególną uwagę zasługują bioflawonoidy cytrusowe, nazywane również witaminą P od angielskiego słowa permeability (przepuszczalność), gdyż kompleks tych związków ma zdolność obniżania przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych.
Witamina P została po raz pierwszy wyizolowana w 1936 roku przez węgierskiego uczonego Alberta Szent-Gyorgyia. Ten sam uczony w 1928 roku wyizolował witaminę C z pomarańczy, a później ustalił, że flawonoidy cytrusowe wzmacniają jej działanie. Dzięki wielu badaniom nad tymi związkami trwającymi kilkadziesiąt lat ustalono, że flawonoidy cytrusowe mają szereg innych prozdrowotnych właściwości.
Występowanie flawanonów i flawonów
Bioflawonoidy cytrusowe: naryngenina, naryngina, hesperetyna i hesperedyna (flawanony występujące w pomarańczach, grejpfrutach, limonkach i cytrynach) oraz apigenina i luteolina (flawony występujące w cytrynach). Największe ich stężenie znajduje się w skórce i wewnętrznej białej błonie (albedo) cytrusów. Chociaż związki te mają gorzki smak, warto zjadać miąższ cytrusów razem z tą błoną, a po odpowiednim zaprawieniu skórki wykorzystać jako dodatek do ciast i deserów.
Bioflawonoidy cytrusowe mają zdolność:
1) leczenia zaburzeń metabolicznych, czyli regulowania metabolizmu lipidów, co wpływa dobroczynnie na działanie układu sercowo-naczyniowego, przez obniżenie poziomu złego cholesterolu we krwi przeciwdziałają miażdżycy;
2) zwiększania wrażliwości komórek na insulinę, co jest ważne w profilaktyce i leczeniu oporności insulinowej i cukrzycy; luteolina zapobiega gwałtownemu wzrostowi poziomu glukozy we krwi po posiłku;
3) obniżania nadciśnienia tętniczego;
4) przywracania elastyczności ścianom naczyń włosowatych, zmniejszania kruchości naczyń krwionośnych, co usprawnia przepływ krwi oraz przeciwdziała powstawaniu żylaków i hemoroidów i przyspiesza ich leczenie, a także zmniejszania podatności na powstawanie siniaków, stłuczeń czy częstych krwawień (np. z nosa);
5) leczenia stanów zapalnych (zwłaszcza wątroby, tkanki tłuszczowej, nerek i aorty), co ogranicza ryzyko rozwoju nowotworów;
6) hamowania syntezy kwasów tłuszczowych oraz ich utleniania w wątrobie, co zapobiega stłuszczeniu wątroby, dyslipidemii (nieprawidłowemu stężeniu lipidów i lipoprotein we krwii) i otyłości;
7) zwalczania chorobotwórczych bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów, co może pomóc w leczeniu chorób spowodowanych aktywnością tych drobnoustrojów (m.in. infekcji układu pokarmowego, robaczyc i grzybic);
8) przeciwdziałania alergiom;
9) hamowania destrukcji kolagenu, co opóźnia procesy starzenia skóry i zapobiegania jej nadmiernemu przesuszeniu oraz chorobom (np. łuszczycy).
Na szczególną uwagę zasługują bioflawonoidy cytrusowe z racji właściwości przeciwutleniających. Naryngenina na przykład ma potwierdzoną badaniami klinicznymi zdolność do tłumienia reakcji zapalnych organizmu na poziomie komórkowym – w jądrze komórki wygasza ona aktywność genów powodujących zapalenie, a w cytoplazmie usuwa cytokiny (białka pobudzające układ immunologiczny do reakcji zapalnej). Cechy antyoksydantu mają realne przełożenie na właściwości antynowotworowe.
Reakcje niepożądane
Przy przyjmowaniu bioflawonoidów cytrusowych w formie suplementów należy pamiętać, że większe dawki tych substancji mogą zaburzać pracę tarczycy i obniżać biodostępność ważnego dla niej pierwiastka – jodu. Najlepszym rozwiązaniem jest włączenie cytrusów do codziennej diety. Dostarczane w takiej postaci bioflawonoidy nie kumulują się w organizmie i są całkowicie bezpieczne, a przede wszystkim przynoszą wiele korzyści zdrowotnych.
