Choroba Addisona – zaburzony metabolizm i gospodarka wodno – mineralna
Choroba Addisona, czyli pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (inaczej cisawica) to choroba dotycząca układu dokrewnego. Polega na zaburzeniu wydzielania hormonów przez korę nadnerczy. Jest przewlekłą dolegliwością, z którą chory będzie borykał się do końca życia.
Jej nazwa pochodzi od brytyjskiego chirurga Thomasa Addisona, który opisał i zdiagnozował ją w 1855 roku. Leczenie stało się możliwe dopiero w 1949 roku, gdy rozpoczęto podawanie chorym kortyzolu.
Nadnercze i jego rola
Nadnercze to gruczoł wytwarzający wewnętrznie steroidy:
1. glikokortykosteroidy, wśród których najistotniejszy jest kortyzol, pełniący ważną rolę w procesie metabolizmu (zatrzymuje sól w organizmie, zwiększa stężenie glukozy we krwi w sytuacji stresowej oraz przyspiesza glukogeogenezę i rozkład kwasów tłuszczowych);
2. mineralokortykosteroidy, spośród których najsilniejsze działanie wykazuje aldosteron regulujący gospodarkę wodno-mineralną (zwiększa wydalanie potasu z moczem, a zatrzymuje niezbędne ilości sodu, inicjując jego wchłanianie zwrotne w nerkach, co jest ważne w celu utrzymania prawidłowego ciśnienia tętniczego oraz zapobiega odwodnieniu organizmu);
3. androgeny – hormony płciowe odpowiedzialne za budowę masy mięśniowej u mężczyzn (u kobiet występują w niewielkich ilościach).
Przyczyny
Bezpośrednim powodem choroby Addisona jest uszkodzenie kory nadnerczy w wyniku wystąpienia stanu zapalnego. Lekarze twierdzą, że dolegliwość ta ma również podłoże autoimmunologiczne (gdy układ odpornościowy atakuje własne tkanki). Nadnercza mogą być też niszczone długotrwałym przyjmowaniem niektórych leków (zwłaszcza sterydowych) lub wskutek infekcji bakteryjnych (głównie gruźlica, ale również powikłania po zakażeniu pałeczką ropy błękitnej), wirusowych (np. AIDS) i grzybiczych. Również nowotwory (przede wszystkim komórki rakowe sutka, żołądka i płuc) groźnie uszkadzają korę nadnerczy. Przyczyny choroby Addisona często są uwarunkowane genetycznie.
Jak rozpoznać chorobę ?
Niestety objawy tej dolegliwości początkowo są trudno zauważalne. Dopiero z upływem czasu stają się coraz wyraźniejsze. Do najczęstszych objawów zalicza się:
1. osłabienie i skłonność do omdleń ( w wyniku obniżenia ciśnienia tętniczego oraz poziomu glukozy we krwi);
2. niewydolność mięśni i obniżona wytrzymałość na intensywną aktywność fizyczną, a także częste uczucie cierpnięcia kończyn;
3. utrata apetytu;
4. spadek masy ciała;
5. dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka;
6. pojawianie się przebarwień na skórze;
7. zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
8. podwyższony poziom wapnia i potasu we krwi;
9. wydalanie większych ilości moczu;
10. ciągłe uczucie zimna;
11. wypadanie włosów;
12. obniżony nastrój, drażliwość, depresja.
Prawidłowa diagnoza
W celu rozpoznania choroby Addisona wykonuje się szereg badań laboratoryjnych krwi (poziom glukozy, stężenie kortyzolu i hormonu przysadki mózgowej ACTH, poziom przeciwciał, liczba granulocytów, monocytów, limfocytów i eozynofilów w rozmazie) i moczu (stężenie mocznika i kreatyniny). Ważny jest też stały pomiar ciśnienia tętniczego. Pomocne są badania: USG, rentgen i tomografia komputerowa w celu rozpoznania zmian zwapnieniowych, zapalnych lub zanikowych.
Odpowiednie dawki hormonów
W leczeniu choroby Addisona należy stale uzupełniać niedobory kortyzolu (w postaci syntetycznego hydrokortyzolu lub octanu kortyzolu) i aldosteronu (w postaci fludrokortyzonu). Trwa to do końca życia, a leki trzeba przyjmować regularnie. Przy infekcjach przebiegających z wysoką gorączką lekarz zwykle zaleca zwiększenie dawek steroidów. Oprócz tego ważne jest odpowiednie nawadnianie organizmu i uzupełnianie ewentualnych niedoborów soli.
